Πολλοί γονείς ανησυχούν όταν βλέπουν τα παιδιά τους να επιστρέφουν από το σχολείο χωρίς καμία διάθεση να μοιραστούν πώς κύλησε η μέρα. Και ενώ η ερώτηση «πώς πήγε το σχολείο σήμερα;» είναι αυθόρμητη, συνήθως αποσπά ένα λιγόλογο και μη ικανοποιητικό «καλά» ή «τίποτα ιδιαίτερο». Οι ειδικοί όμως υποστηρίζουν πως υπάρχουν άλλες, πιο ουσιαστικές ερωτήσεις που μπορούν να ανοίξουν την πόρτα για βαθύτερες και πιο ενδιαφέρουσες συζητήσεις με τα παιδιά μας.
Γιατί να αποφεύγουμε την κλασική ερώτηση
Η γενική και ασαφής ερώτηση «πώς πήγε το σχολείο;» δεν κινητοποιεί ιδιαίτερα τη φαντασία ή τη διάθεση του παιδιού να απαντήσει. Δεν είναι πάντα θέμα άρνησης, αλλά συχνά απλώς δεν ξέρουν τι ακριβώς να πουν. Όταν όμως τους προσφέρουμε πιο συγκεκριμένα ερεθίσματα, μπορούν να θυμηθούν στιγμές, να αναστοχαστούν συναισθήματα και να αναπτύξουν σημαντικές δεξιότητες όπως η ενσυναίσθηση, η αναστοχαστική σκέψη και η επίλυση προβλημάτων.
Παρακάτω ακολουθούν επτά ερωτήσεις που μπορούν να γίνουν εργαλείο επικοινωνίας και ενδυνάμωσης της σχέσης με τα παιδιά.
1. «Ποιο ήταν το καλύτερο μέρος της μέρας σου;»
Η ερώτηση αυτή τα ωθεί να επικεντρωθούν στα θετικά και να αναπτύξουν αισθήματα ευγνωμοσύνης και αισιοδοξίας. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη όταν τα παιδιά δυσκολεύονται να βρουν κάτι ευχάριστο στη μέρα τους.
Μπορείτε να δώσετε το παράδειγμα με κάτι προσωπικό:
«Το καλύτερο μέρος της ημέρας μου ήταν η βόλτα που έκανα στο διάλειμμα του μεσημεριανού. Εσένα;».
Έτσι μπορεί το παιδί να πει, για παράδειγμα: «Στο διάλειμμα παίξαμε ένα καινούργιο παιχνίδι με τη φίλη μου».
2. «Από ποιο λάθος έμαθες σήμερα;»
Τα λάθη είναι μέρος της μάθησης. Ρωτώντας τα παιδιά για αυτά, τα βοηθάμε να τα αποδεχτούν και να τα δουν ως ευκαιρίες για εξέλιξη.
Αντί για αυστηρό τόνο, δοκιμάστε κάτι όπως:
«Συνέβη κάτι σήμερα που θα έκανες διαφορετικά την επόμενη φορά;».
Και ίσως ακούσετε απαντήσεις όπως: «Ξέχασα το βιβλίο μου, οπότε θα το βάλω στην τσάντα μου απόψε για να μην το ξαναξεχάσω».
3. «Για ποιον ήσουν περήφανος σήμερα;»
Με αυτή την ερώτηση τα παιδιά μαθαίνουν να αναγνωρίζουν προσπάθειες και επιτεύγματα, όχι μόνο δικά τους αλλά και των άλλων. Είναι ένας όμορφος τρόπος να ενισχύσετε την ενσυναίσθησή τους.
Ρωτήστε πιο συγκεκριμένα:
«Είδες κανέναν να προσπαθεί πολύ σκληρά για κάτι σήμερα;».
Η απάντηση μπορεί να σας εκπλήξει: «Η φίλη μου ξέχασε το σνακ της, οπότε μοιράστηκα το δικό μου».
Ερωτήσεις που ανοίγουν τον δρόμο για προβληματισμό
4. «Τι θα έκανε τη σημερινή μέρα καλύτερη;»
Μια ερώτηση σαν κι αυτή βοηθά τα παιδιά να δουν τα αρνητικά τους συναισθήματα χωρίς να μένουν κολλημένα σ’ αυτά. Παράλληλα, ενθαρρύνει τον προγραμματισμό και τη σκέψη για το αύριο.
Μπορείτε να τη διατυπώσετε πιο παιχνιδιάρικα:
«Αν είχες ένα μαγικό ραβδί για να αλλάξεις ένα πράγμα από τη σημερινή μέρα, τι θα ήταν αυτό;».
Ίσως απαντήσουν: «Μακάρι να είχα περισσότερο χρόνο για τη ζωγραφιά μου, ώστε να τη φέρω στο σπίτι για να την τελειώσω».
5. «Ποιον βοήθησες σήμερα;»
Η συστηματική υπενθύμιση της αξίας της προσφοράς δημιουργεί στα παιδιά μια κουλτούρα καλοσύνης και ενσυναίσθησης. Μικρές πράξεις αποκτούν σημασία όταν τους δίνεται χώρος να τις μοιραστούν.
Μια απλή ερώτηση αρκεί:
«Πώς βοήθησες σήμερα;».
Και ίσως ακούσετε: «Βοήθησα τον δάσκαλο να μοιράσει τα χαρτιά».
6. «Ποιο ήταν το πιο ενδιαφέρον πράγμα που μάθατε σήμερα;»
Η έμφαση εδώ δεν είναι στην απόδοση αλλά στην περιέργεια και την ανακάλυψη. Η ερώτηση αυτή ενισχύει τη θετική στάση απέναντι στη γνώση.
Μπορεί να μάθετε κάτι απρόσμενο:
«Έμαθα ότι ο δάσκαλός μου ξέρει να παίζει βιολί».
Μπορείτε να συνεχίσετε τη συζήτηση με ενδιαφέρον: «Αλήθεια; Παίζει και στο σχολείο; Σου άρεσε;».
7. «Τι καινούργιο θα ήθελες να δοκιμάσεις;»
Τα παιδιά χρειάζονται ενθάρρυνση για να δοκιμάζουν καινούργια πράγματα, ακόμα και αν δεν είναι σίγουρα ότι θα τους αρέσουν ή θα τα καταφέρουν.
Αν δυσκολεύονται να πάρουν την πρωτοβουλία, μπορείτε να ρωτήσετε:
«Υπάρχει κάποιος σύλλογος ή κάποια δραστηριότητα που θα ήθελες να δοκιμάσεις μια φορά;».
Έτσι ίσως πουν: «Θα ήθελα να δοκιμάσω τον όμιλο ρομποτικής, αλλά δεν ξέρω αν θα μου αρέσει».
Η δύναμη της σωστής ερώτησης
Κάθε μια από τις παραπάνω ερωτήσεις είναι μια ευκαιρία να κατανοήσουμε καλύτερα τον εσωτερικό κόσμο των παιδιών μας. Δεν χρειάζεται να τις κάνουμε όλες μαζί ούτε κάθε μέρα. Το κλειδί είναι η συνέπεια, το αυθεντικό ενδιαφέρον και το ασφαλές πλαίσιο που δημιουργούμε ώστε το παιδί να νιώθει άνετα να μοιραστεί. Μια καλή συζήτηση στο τέλος της ημέρας μπορεί να γίνει το πιο σταθερό και θεραπευτικό κομμάτι της οικογενειακής καθημερινότητας.