Πενήντα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την ημέρα που οι Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος σημάδεψαν τους Ολυμπιακούς Αγώνες τους Μεξικού και με τις υψωμένες γροθιές τους «υπέγραψαν» τη μεγαλύτερη στιγμή στην ιστορία του αθλητισμού.
Σαν σήμερα το 1968, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μεξικού, οι Αμερικανοί Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος, δύο μαύροι αθλητές, κατακτάνε το χρυσό και το χάλκινο μετάλλιο αντίστοιχα της κούρσας των 200 μέτρων.
Οι δύο αθλητές μπαίνουν στον χώρο της απονομής χωρίς παπούτσια δηλώνοντας πως είναι το ίδιο με τους αμέτρητους μαύρους και μαύρες που ζουν στις ΗΠΑ σε συνθήκες σκληρής φτώχειας. Ανεβαίνουν στον βάθρο και σηκώνουν ψηλά τις γροθιές τους, ο Σμιθ την δεξιά και ο Κάρλος την αριστερή.
Είναι η χειρονομία-σύμβολο της μαύρης περηφάνιας, το σήμα κατατεθέν του αντιρατσισμού σε μια εποχή που οι φυλετικοί διαχωρισμοί στις ΗΠΑ είναι πιο έντονοι από ποτέ.
Οι Σμιθ και Κάρλος υπογράφουν -χωρίς να το αντιλαμβάνονται προφανώς εκείνη την ώρα- τη μεγαλύτερη στιγμή στην ιστορία του αθλητισμού.
Στη θέα της τόσο πολιτικοποιημένης κίνησης τους, ολόκληρο το στάδιο διχάζεται – όλος ο πλανήτης διχάζεται. Οι διοργανωτές των Ολυμπιακών Αγώνων όμως όχι. Τις επόμενες μέρες διώχνουν από το ολυμπιακό χωριό τους δύο αθλητές, τους αφαιρούν τα μετάλλια, τους απαγορεύουν τη συμμετοχή στους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Η επιστροφή στις ΗΠΑ μετά από αυτή τους την ενέργεια συνοδεύεται από το τέλος της μετέπειτα καριέρας τους: ποτέ δεν καταφέρνουν να αγωνιστούν ξανά, όλες οι πόρτες για τη συμμετοχή τους σε μεγάλους αγώνες είναι κλειστές.
Στην πραγματικότητα, η πορεία των δυο αθλητών μετά την κίνησή τους στους Ολυμπιακούς του Μεξικού δεν είναι τίποτα άλλο πέρα από την απόλυτη επιβεβαίωση της κίνησης αυτής. Ο Σμιθ το συνοψίζει τέλεια: «Για τον κόσμο, όταν κερδίζουμε μετάλλια είμαστε Αμερικάνοι. Τις υπόλοιπες μέρες είμαστε απλά βρωμοαράπηδες».
Ακριβώς 50 χρόνια μετά τις υψωμένες γροθιές των Σμιθ και Κάρλος, ο κοινωνικός ρατσισμός συνεχίζει να είναι μια από τις μεγαλύτερες μάστιγες της ανθρωπότητας: άνθρωποι συνεχίζουν να δολοφονούνται εξαιτίας του χρώματός του δέρματός τους, εξαιτίας του σεξουαλικού τους προσανατολισμού, εξαιτίας της δομικής δυνατότητας αυτού του κόσμου να πάραγει διαρκώς διαχωρισμούς και ρατσιστικό μίσος, εξαιτίας της δομικής του δυνατότητας να αφαιρεί ζωές.
Μια μέρα θα έχουμε άρει τους διαχωρισμούς, θα θεωρούμε την ύπαρξη και την έκφραση του ρατσισμού μέσα στις κοινωνίες μια σκοτεινή περίοδο της ανθρωπότητας, έναν παραλογισμό που κανείς δεν θα μπορεί να πιστέψει πως κάποτε υπήρξε κοινωνική πραγματικότητα. Και τότε, η φωτογραφία με τις εμβληματικές φιγούρες του Σμιθ και του Κάρλος, οι περήφανες υψωμένες γροθιές τους στον ουρανό του Μεξικού, θα μνημονεύεται ως μια πολύ σημαντική στιγμή στην ιστορία της αλλαγής του κόσμου.
Δείτε το αφιέρωμα (αγγλική έκδοση)
