Η Εκκλησία τιμά σήμερα, 1 Νοεμβρίου, τη μνήμη των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού, των Ιαματικών, οι οποίοι θεωρούνται προστάτες των ασθενών. Παρότι υπάρχουν αρκετοί άγιοι που σχετίζονται με την ίαση, οι Άγιοι Ανάργυροι ξεχωρίζουν, καθώς έχουν ταυτιστεί με τη φροντίδα των αρρώστων και την αφιλοκερδή προσφορά. Οι εικόνες τους συναντώνται σε όλα σχεδόν τα νοσοκομεία, ενώ οι ασθενείς συχνά ανάβουν κερί στη μνήμη τους. Αλλά ποια είναι η ιστορία τους και γιατί τιμώνται όχι μία, αλλά τρεις φορές τον χρόνο;
Ποιοι ήταν οι Κοσμάς και Δαμιανός και γιατί ονομάστηκαν «Ανάργυροι»
Οι Κοσμάς και Δαμιανός γεννήθηκαν στη Συρία κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες. Σύμφωνα με την παράδοση, τα δύο αδέλφια σπούδασαν διάφορες επιστήμες, όμως αφιερώθηκαν στην ιατρική, μέσα από την οποία έγιναν γνωστοί όχι μόνο στη Συρία αλλά και στη Μικρά Ασία.
Η φήμη τους βασίστηκε σε δύο στοιχεία: στην αποτελεσματικότητά τους ως γιατροί και στην απόφασή τους να μην λαμβάνουν αμοιβή από όσους δεν είχαν χρήματα. Για τον λόγο αυτό, η Εκκλησία τούς απέδωσε το προσωνύμιο «Ανάργυροι», δηλαδή αυτοί που δεν ζητούν χρήματα.
Αξίζει να αναφερθεί πως οι Σύριοι Κοσμάς και Δαμιανός δεν είναι οι μόνοι άγιοι με το όνομα Ανάργυροι που τιμά η Ορθόδοξη Εκκλησία.
Η δεύτερη τιμή: Οι Ρωμαίοι Κοσμάς και Δαμιανός την 1η Ιουλίου
Στις 1 Ιουλίου, η Εκκλησία τιμά επίσης δύο άλλους Αγίους Αναργύρους με το ίδιο όνομα, Κοσμάς και Δαμιανός, που καταγόταν από τη Ρώμη και έζησαν γύρω στο 280 μ.Χ. Σύμφωνα με την παράδοση, ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματά τους ήταν ότι κατάφεραν να πείσουν τον αυτοκράτορα Καρίνο να ασπαστεί τη χριστιανική πίστη.
Η ζωή τους έλαβε βίαιο τέλος, καθώς δολοφονήθηκαν από τον ίδιο τον δάσκαλό τους, τον άνθρωπο που τους είχε διδάξει την ιατρική, επειδή η φήμη τους είχε ξεπεράσει τη δική του.
Η τρίτη τιμή: Οι Άγιοι της Αραβίας στις 17 Οκτωβρίου
Η τρίτη εορτή των Αγίων Αναργύρων είναι στις 17 Οκτωβρίου και αφορά τους Κοσμά, Δαμιανό, Λεόντιο, Άνθιμο και Ευπρέπιο. Οι άγιοι αυτοί έζησαν στην περιοχή της Αραβίας, περίπου την ίδια εποχή με τους Ρωμαίους συνώνυμούς τους.
Όπως και οι υπόλοιποι Ανάργυροι, παρείχαν ιατρικές υπηρεσίες χωρίς πληρωμή και δίδασκαν τη χριστιανική πίστη. Τελικά, υπέστησαν βασανιστήρια για να αρνηθούν τον Χριστό, και θανατώθηκαν δια αποκεφαλισμού.
Η κοινή τους παρακαταθήκη
Κοινό στοιχείο όλων των Αγίων Αναργύρων είναι η αφιλοκερδής προσφορά ιατρικής φροντίδας. Αυτή η διάσταση της ζωής και της δράσης τους προβάλλεται έντονα και στην εκκλησιαστική υμνολογία. Το απολυτίκιό τους αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα και ψάλλεται σε κάθε θεία λειτουργία αφιερωμένη στη μνήμη τους:
