Η ομιλία του Κυριάκου Μητσοτάκη στη Νέα Υόρκη, στο πλαίσιο της 80ής Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, επικεντρώθηκε στο φλέγον ζήτημα της προστασίας των παιδιών στην ψηφιακή εποχή, με αφορμή την τραγική ιστορία μιας μητέρας από την Αυστραλία που έχασε την κόρη της λόγω διαδικτυακού εκφοβισμού.
Μια προσωπική ιστορία που άγγιξε το κοινό
Κατά την τοποθέτησή του, ο πρωθυπουργός απευθύνθηκε με συγκίνηση στην Emma Mason, μητέρα από την Αυστραλία, η οποία μοιράστηκε δημόσια την απώλεια της 15χρονης κόρης της, θύμα του cyberbullying.
«Emma, σε ευχαριστούμε πολύ που μοιράστηκες την ιστορία σου μαζί μας. Πρέπει να χρειάστηκε πολύ θάρρος για να μετατρέψεις τον προσωπικό σου πόνο σε αυτό το πολύ ισχυρό κάλεσμα για δράση», δήλωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Ένα βιβλίο που άλλαξε οπτική
Συνεχίζοντας, ανέφερε μια προσωπική του εμπειρία: «Το περσινό καλοκαίρι, η σύζυγός μου μου ζήτησε να διαβάσω ένα βιβλίο του Jonathan Haidt, ο οποίος είναι σήμερα μαζί μας. Είμαι σίγουρος ότι το γνωρίζετε, ο τίτλος του είναι “The Anxious Generation”. Ήταν μια εμπειρία που μου άνοιξε τα μάτια, γιατί καθώς διάβαζα για τον αντίκτυπο που έχουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στα παιδιά και τους εφήβους μας, ένιωσα σαν να μου διηγούνταν τις ιστορίες που οι ίδιοι οι γονείς μάς λένε σε κάθε ευκαιρία».
Ο πρωθυπουργός χαρακτήρισε τη χρήση των social media από τα παιδιά ως «το μεγαλύτερο ανεξέλεγκτο πείραμα που έγινε ποτέ με τον νου των παιδιών μας», υπογραμμίζοντας ότι «δεν γνωρίζουμε ποιες θα είναι οι συνέπειες, αλλά είμαστε σχεδόν βέβαιοι ότι δεν θα είναι θετικές».
Το ελληνικό μοντέλο παρέμβασης στην ψηφιακή χρήση
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης μίλησε για τις πολιτικές που έχει υιοθετήσει η Ελλάδα, ξεκινώντας με την απαγόρευση των κινητών τηλεφώνων σε όλα τα σχολεία της χώρας. Όπως τόνισε, αυτή η πρωτοβουλία είχε μετασχηματιστικό αντίκτυπο στη σχολική εμπειρία.
Προχώρησε όμως ένα βήμα παραπέρα, επικεντρώνοντας στο κρίσιμο ζήτημα της επαλήθευσης της ηλικίας. «Οι εταιρείες μάς λένε: “Πώς μπορούμε να γνωρίζουμε την πραγματική ηλικία των χρηστών;”. Στην πραγματικότητα, γνωρίζουν πολύ καλά την ηλικία των χρηστών, επειδή μπορούν να δουν μέσα από το περιεχόμενο. Έχουν πολύ καλή εικόνα της ηλικίας μας».
Για την αντιμετώπιση του ζητήματος, παρουσίασε τον ιστότοπο parco.gov.gr, ενταγμένο στο gov.gr, όπου παρέχεται ένα ψηφιακό εργαλείο επαλήθευσης ηλικίας. Μέσω αυτού, οι γονείς μπορούν να ενεργοποιούν την αγορά κινητού για το παιδί τους και να χρησιμοποιούν εφαρμογή γονικού ελέγχου για την πρόσβαση σε social media.
Προς ένα νέο πλαίσιο ψηφιακής ενηλικίωσης
Ο πρωθυπουργός υπογράμμισε πως η Ελλάδα είναι έτοιμη να κάνει ένα ακόμη βήμα, μελετώντας την απαγόρευση πρόσβασης σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης για ανηλίκους, μέσω της θεσμοθέτησης ενός «ψηφιακού ορίου ενηλικίωσης».
«Αντιλαμβάνομαι ότι δεν είναι εύκολο για έναν μονογονέα να λάβει τέτοιες αποφάσεις. Εμείς στην Ελλάδα είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε ένα βήμα παραπάνω και να εξετάσουμε σοβαρά την απαγόρευση της χρήσης των κοινωνικών μέσων, μέσω του καθορισμού ορίου ψηφιακής ενηλικίωσης όπως αυτή που έχετε εφαρμόσει. Έχω ζητήσει από την ομάδα μου να συνεργαστεί στενά με την ομάδα σας για να δούμε πώς μπορούμε να το υλοποιήσουμε».
Παραδέχτηκε πως οι λύσεις ίσως δεν είναι τέλειες, αλλά επισήμανε ότι «δεν μπορούμε να επικαλεστούμε τις δυσκολίες στην εφαρμογή αυτών των πολιτικών ως δικαιολογία για να μην κάνουμε κάτι για το πρόβλημα».
Η κοινωνική πίεση και η ανάγκη παρέμβασης
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης μίλησε για το αυξανόμενο κοινωνικό αίτημα προς την πολιτεία να αναλάβει δράση:
«Όταν αρχίσαμε να μιλάμε δημόσια για αυτό το πρόβλημα, ήταν πάρα πολλοί οι γονείς που επικοινώνησαν μαζί μας και μας ζητούσαν, μας ικέτευαν να κάνουμε κάτι για αυτό το πρόβλημα. Ως υπεύθυνοι ηγέτες, έχουμε την υποχρέωση, όχι μόνο την ευθύνη, να αντιμετωπίσουμε αυτή την πρόκληση, και αυτό σκοπεύουμε να κάνουμε».
Χαιρέτισε επίσης την τοποθέτηση της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην «Κατάσταση της Ένωσης», η οποία αναφέρθηκε στο θέμα, ενισχύοντας τη σημασία της συζήτησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Το νέο ζήτημα της τεχνητής νοημοσύνης
Ο πρωθυπουργός προειδοποίησε πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι μόνο η αρχή: «Δεν έχουμε ακόμη εξετάσει το ζήτημα του πώς τα παιδιά μας αλληλεπιδρούν με τα chatbots τεχνητής νοημοσύνης. Αυτό πρόκειται να είναι ένα άλλο θέμα προς συζήτηση, το οποίο θα μας απασχολήσει άμεσα».
Και συμπλήρωσε:
«Θέλουμε πραγματικά τα παιδιά μας να έχουν ψηφιακούς φίλους που μπορεί να τα οδηγήσουν σε συμπεριφορές που δεν είναι μόνο μη αποδεκτές αλλά μπορεί να αποβούν καταστροφικές; Έχουμε την ευθύνη όχι μόνο να συνεργαστούμε με τις εταιρείες τεχνολογίας, αλλά και να τους καταστήσουμε σαφές ποιος θέτει τους κανόνες. Οι εταιρείες τεχνολογίας βγάζουν αρκετά χρήματα, δεν χρειάζεται να βγάζουν χρήματα και από την ευαλωτότητα των παιδιών μας».
Οι αριθμοί που αποτυπώνουν το πρόβλημα
Το 2024, η Αυστραλία ψήφισε νομοσχέδιο που απαγορεύει σε ανηλίκους κάτω των 16 ετών να έχουν πρόσβαση στα social media, απόφαση που ο Έλληνας πρωθυπουργός έφερε ως παράδειγμα καλής πρακτικής.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τη μελέτη Youth Study 2024 Greece, σχεδόν 1 στους 4 εφήβους ηλικίας 14–18 ετών (23,7%) θεωρείται «heavy user», περνώντας πάνω από δύο ώρες την ημέρα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στα κορίτσια το ποσοστό εκτοξεύεται στο 36,8%.
Έρευνα του ΕΠΙΨΥ αποκάλυψε ότι περίπου 13% των εφήβων 11–15 ετών δυσκολεύονται να ελέγξουν τη χρήση των social media, με τα κορίτσια να επηρεάζονται περισσότερο (16% έναντι 10% των αγοριών).
Επιπλέον, πανελλαδική έρευνα από το SaferInternet4Kids, με συμμετοχή 14.000 μαθητών, έδειξε ότι 9 στα 10 παιδιά έχουν κινητό τηλέφωνο και ότι η πλειονότητα χρησιμοποιεί το διαδίκτυο χωρίς καμία επίβλεψη.
Τέλος, έρευνα του ΕΚΠΑ καταδεικνύει ότι πάνω από το 80% των εφήβων στην Ελλάδα αφιερώνει υπερβολικό χρόνο σε οθόνες, γεγονός που επιτείνει την ανάγκη για οργανωμένες και ρεαλιστικές παρεμβάσεις.