Οι προκλήσεις σε επίπεδο ψυχικής υγείας γενικότερα και σεξουαλικής ικανοποίησης ειδικότερα, είναι ένα συχνό φαινόμενο τόσο για τις γυναίκες που «διανύουν» την εμμηνόπαυση, όσο και για αυτές που «βγαίνουν» από αυτήν, ενώ ο ρόλος του συντρόφου φαίνεται να έχει εξέχουσα σημασία για την εύρυθμη συναισθηματική και σεξουαλική λειτουργία τους.
Συχνά οι μελέτες χτίζουν τα ερευνητικά τους ερωτήματα γύρω από τις επιπτώσεις των οργανικών παραγόντων στην σεξουαλική ζωή των γυναικών κατά τη διάρκεια ή και μετά την εμμηνόπαυση, δίνοντας μικρότερη βαρύτητα στους ψυχολογικούς παράγοντες και τις επιπτώσεις τους.
Αλήθεια πως αισθάνεται μια γυναίκα μετά την εμμηνόπαυση; Ποια είναι η εικόνα του εαυτού της και ποιες οι επιπτώσεις στην ευχαρίστηση των σεξουαλικών της επαφών;
Αναμφίβολα, ο ψυχολογικός παράγοντας επηρεάζεται από την αλλαγή των ορμονών (πτώση επιπέδων οιστρογόνων και προγεστερόνης) κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης και χαρακτηρίζεται από έντονες εναλλαγές διάθεσης, άγχος, χαμηλή αυτοπεποίθηση και ανησυχίες γύρω από την αλλαγή του σώματος.
Η γυναίκα αρχίζει να γίνεται πιο ευάλωτη, εύθραυστη και ανασφαλής ως προς τον εαυτό της και την σεξουαλική της εικόνα.
Η εμμηνόπαυση έχει ενοχοποιηθεί πολλές φορές για την μείωση ή ακόμα και απουσία σεξουαλικής επιθυμίας.
Κάτι τέτοιο φυσικά δεν ισχύει, καθώς σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα, η σεξουαλική επιθυμία μένει ανεπηρέαστη μετά την εμμηνόπαυση στις περισσότερες γυναίκες.
Η μείωση δηλαδή παρατηρείται κατά την διάρκεια της εμμηνόπαυσης και όχι μετά το πέρας αυτής.
Σε αυτή τη εσφαλμένη αντίληψη εμπλέκονται κοινωνικο-πολιτισμικοί παράγοντες που ενδέχεται να αλλοιώσουν την βιολογική πραγματικότητα.
Όταν μια κοινωνία έχει αρνητική στάση απέναντι στη σεξουαλική έκφραση των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών, είναι φυσικό επακόλουθο να καθρεφτίζεται και στο σεξουαλικό τους ρόλο.
Σε πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Menopause τον Ιούλιο του 2019, εξετάστηκε η σεξουαλική λειτουργία και ικανοποίηση σε 4,418 μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, δίνοντας έμφαση στο ψυχολογικό προφίλ τους.
Ο μέσος όρος ηλικίας ήταν τα 65 έτη. Το 65% των συμμετεχόντων είχε σύντροφο και μόνο το 22.5% από αυτές ήταν σεξουαλικά ενεργές.
Η αξιολόγηση έγινε με βάση 4 μεγάλες θεματικές ενότητες:
1. Διαθεσιμότητα συντρόφων
2. Σωματική και σεξουαλική υγεία
3. Ψυχική ευεξία (well-being)
4. Διαπροσωπικές σχέσεις-ποιότητα σχέσης
Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν πως η κύρια αιτία των μειωμένων σεξουαλικών επαφών ήταν η έλλειψη συντρόφου κυρίως λόγω χηρείας (n = 1,000), ενώ άλλοι λόγοι που αναφέρθηκαν από τις γυναίκες αυτές ήταν:
- Η ιατρική κατάσταση του συντρόφου (27%)
- Δική τους κακή φυσική κατάσταση (18%)
- Χαμηλή σεξουαλική επιθυμία της ίδιας (16%) ή του συντρόφου (7%)
- Κάποια σεξουαλική δυσλειτουργία του συντρόφου (13.5%)
- Συμπτώματα που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση (12.5%)
- Προβλήματα σχέσης (10.5%)
- Αρνητικές αντιλήψεις γύρω από την ηλικία (9%)
- Φάρμακα που επηρεάζουν την σεξουαλική λειτουργία (7%)
Το 3% ανέφερε θετική σεξουαλική εμπειρία ενώ μόνο το 6% απευθύνθηκε σε γιατρό.
Σύμφωνα με την μελέτη παρατηρείται μείωση σε όλες τις πτυχές της σεξουαλικής δραστηριότητας, με την πάροδο του χρόνου: μειωμένη συχνότητα σεξουαλικών επαφών, λιγότερο ευχάριστη-ικανοποιητική και περισσότερο άβολη.
Η σεξουαλική τους εικόνα, η χαμηλή αυτοπεποίθηση λόγω αλλαγής του σώματος και τα προβλήματα σχέσης φαίνεται να ενισχύουν την μείωση αυτή.Επιπρόσθετα, τα αποτελέσματα καταδεικνύουν το χαμηλό ποσοστό γυναικών που αναζητούν θεραπεία στα προβλήματα που φέρνει η εμμηνόπαυση, όπως ξηρότητα κόλπου και πόνος κατά την διείσδυση, παρά τις διαθέσιμες-αποτελεσματικές μεθόδους.
Συνοψίζοντας, οι ερευνητές τονίζουν την ανάγκη ύπαρξης μιας υγιούς σχέσης με τον σύντροφο (κατανόηση, επικοινωνία, συναισθηματική εγγύτητα), καλής φυσικής κατάστασης (άσκηση, διατροφή) και άμεσης αναζήτησης βοήθειας σε ειδικούς ψυχικούς υγείας και ιατρούς όταν παρουσιάζεται ένα πρόβλημα, προκειμένου οι γυναίκες της μέσης ηλικίας να απολαμβάνουν το σεξ περισσότερο .
Για αυτό το λόγο θα πρέπει να υπάρξει περεταίρω εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας, με σκοπό να ευαισθητοποιηθούν γύρω από θέματα σεξουαλικότητας και σεξουαλικών προβλημάτων στη μέση ηλικία.