Η μείωση του αριθμού των φοιτητών στα ελληνικά πανεπιστήμια δεν είναι τυχαία, αλλά αποτέλεσμα του δημογραφικού προβλήματος και της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής, που αφήνουν χιλιάδες θέσεις κενές και θέτουν σε αμφισβήτηση το μέλλον πολλών σχολών.
Το δημογραφικό χτυπά την ανώτατη εκπαίδευση
Η συνεχιζόμενη πτώση των γεννήσεων σε συνδυασμό με τη μετανάστευση νέων ανθρώπων έχει οδηγήσει σε δραματική μείωση του αριθμού των μαθητών που φτάνουν στο λύκειο και κατ’ επέκταση στα ΑΕΙ. Τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής δείχνουν πως το 2008 γεννήθηκαν 118.300 παιδιά, ενώ μόλις έναν χρόνο μετά, το 2009, εν μέσω οικονομικής κρίσης, οι γεννήσεις μειώθηκαν αισθητά.
Αυτή η γενιά μαθητών, που θα αποφοιτήσει από το σχολείο το 2026, αναμένεται να είναι μία από τις μικρότερες των τελευταίων δεκαετιών, κάτι που θα έχει άμεση αντανάκλαση στις εισαγωγές στα πανεπιστήμια.
Στοιχεία που δείχνουν την πτώση
Ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών, Χρήστος Μπούρας, επισημαίνει ότι το 2010 στην Α΄ Δημοτικού γράφτηκαν περίπου 115.000 παιδιά, ενώ το 2025 θα είναι μόλις 71.200, δηλαδή 44.000 λιγότερα μέσα σε 15 χρόνια.
Οι γεννήσεις συνέχισαν να μειώνονται: το 2020 καταγράφηκαν 84.764, το 2022 έπεσαν στις 76.095, το 2023 στις 71.455 και το 2024 μόλις 62.500. Αυτή η συρρίκνωση έχει ήδη οδηγήσει σε κατάργηση χιλιάδων σχολικών τμημάτων και μονάδων, όχι μόνο σε απομονωμένες περιοχές, αλλά πλέον και σε μεγάλα αστικά κέντρα.
Η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής αφήνει κενές θέσεις
Σαν να μην έφτανε το δημογραφικό, έρχεται και η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής να μειώσει περαιτέρω τον αριθμό των εισακτέων. Για το ακαδημαϊκό έτος 2025-2026 το υπουργείο Παιδείας ανακοίνωσε 68.788 θέσεις, ωστόσο έμειναν κενές 10.636 από υποψηφίους των γενικών λυκείων.
Κυβερνητικό στέλεχος δήλωσε στην εφημερίδα «Καθημερινή» πως:
«Η εξέλιξη αυτή θα εντείνει την πίεση για αναδιάρθρωση των πανεπιστημίων, ιδίως εκείνων της περιφέρειας αλλά και του κέντρου, στα επιστημονικά πεδία με χαμηλή ζήτηση, καθώς οι θέσεις που ήδη μένουν κενές κάθε χρόνο θα αυξάνονται».
Νέες πιέσεις από τα μη κρατικά ΑΕΙ
Στο ήδη επιβαρυμένο τοπίο προστίθεται και η λειτουργία των μη κρατικών πανεπιστημίων. Υπολογίζεται ότι στην αρχική τους φάση θα απορροφήσουν περίπου το 10% των νέων φοιτητών, μειώνοντας ακόμα περισσότερο τον αριθμό εκείνων που θα κατευθυνθούν στα δημόσια ιδρύματα.
Αναγκαίος διάλογος για το μέλλον
Οι ειδικοί τονίζουν ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο εκπαιδευτικό. Το δημογραφικό επηρεάζει συνολικά την κοινωνία και την οικονομία της χώρας. Η ανάγκη για έναν ουσιαστικό διάλογο γύρω από τη στρατηγική που θα ακολουθήσει η Ελλάδα είναι πλέον πιο επιτακτική από ποτέ, καθώς οι συνέπειες θα γίνουν αισθητές σε πολλά κρίσιμα πεδία τα επόμενα χρόνια.