Με αφορμή την 5η Δεκεμβρίου, η Εκκλησία τιμά δύο σημαντικούς Αγίους της πίστης: τον Άγιο Διογένη, ο οποίος υπέμεινε μαρτυρικό θάνατο με λιθοβολισμό, και τον Όσιο Σάββα τον Ηγιασμένο, θεμελιωτή του μοναχισμού στην Παλαιστίνη.
Τιμάται σήμερα ο Άγιος Διογένης και ο Άγιος Σάββας
Η σημερινή ημέρα είναι αφιερωμένη στον Άγιο Διογένη και στον Όσιο Σάββα τον Ηγιασμένο, δύο μορφές της Ορθοδοξίας με σπουδαίο πνευματικό αποτύπωμα.
Τα ονόματα που γιορτάζουν είναι: Διογένης, Σάββας, Σαββούλης, Σαββούλα, Σαβούλα, Σαβούλη.
Η μαρτυρική ζωή του Αγίου Διογένη
Ο Άγιος Διογένης υπήρξε υπόδειγμα αφοσίωσης, καθώς μαρτύρησε δια λιθοβολισμού, μένοντας πιστός στον Χριστό μέχρι τέλους. Ούτε τα βασανιστήρια ούτε οι απειλές κατάφεραν να κλονίσουν την πίστη του. Η δύναμη και η αντοχή του προκάλεσαν το θαυμασμό ακόμη και στους ίδιους τους διώκτες του, που αδυνατούσαν να εξηγήσουν την αφοσίωσή του.
Κατά την παράδοση, ο Άγιος ήταν απλός άνθρωπος με πνευματικό πάθος και στήριζε τους αδύναμους, με αποτέλεσμα να αγαπηθεί ιδιαίτερα από τον λαό. Η διδασκαλία και η δράση του ενοχλούσαν τους ειδωλολάτρες ηγέτες της εποχής, οδηγώντας τελικά στη δίωξή του.
Σταθερός μέχρι το τέλος
Η σύλληψή του έγινε σε εποχή έντονων διωγμών κατά των χριστιανών. Παρά τις πιέσεις να απαρνηθεί την πίστη του, ο Διογένης παρέμεινε ακλόνητος και καταδικάστηκε σε λιθοβολισμό – μία από τις πιο βάναυσες μορφές θανάτωσης της εποχής. Μέχρι και την τελευταία του ανάσα, δεν έπαψε να προσεύχεται, γεγονός που αναφέρεται με συγκίνηση στις διηγήσεις για τη ζωή του.
Η Εκκλησία τιμά τον Άγιο Διογένη ως φωτεινό παράδειγμα θάρρους και πνευματικής δύναμης. Η μνήμη του ενθαρρύνει τους πιστούς να μην λυγίζουν μπροστά στις δυσκολίες και να παραμένουν πιστοί σε αξίες που δεν λυγίζουν μπροστά στον φόβο.
Ο Όσιος Σάββας ο Ηγιασμένος
Ο Όσιος Σάββας υπήρξε θεμελιωτής του μοναχισμού στην Παλαιστίνη, όπου έζησε ασκητικά από τα μέσα του 5ου έως τις αρχές του 6ου αιώνα. Η μνήμη του τιμάται κάθε 5 Δεκεμβρίου σε Ανατολή και Δύση.
Γεννήθηκε το 439 στη Μουταλάσκη της Καππαδοκίας (σήμερα Ταλάς της Τουρκίας), από ευσεβείς γονείς, τον στρατιωτικό Ιωάννη και τη Σοφία. Το όνομά του έχει ρίζες στην εβραϊκή λέξη *sava*, που σημαίνει «γέρος».
Η αφιέρωση στη μοναχική ζωή
Σε ηλικία 18 ετών αποφάσισε να αφοσιωθεί στον Θεό και μετέβη στην Ιερουσαλήμ, όπου εντάχθηκε στη μονή του Αγίου Ευθυμίου του Μεγάλου. Αργότερα μόνασε στη μονή του Αγίου Θεοδοσίου και τελικά ίδρυσε τη Μεγάλη Λαύρα (Mar Saba) κοντά στη Βηθλεέμ, που έμελλε να γίνει ιστορική εστία του μοναχισμού.
Ο Όσιος Σάββας συμμετείχε ενεργά στις θεολογικές διαμάχες της εποχής και υποστήριξε τις αποφάσεις της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου, εναντίον των Μονοφυσιτών και Ωριγενιστών. Εκπροσωπώντας τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων, στάλθηκε δύο φορές ως πρεσβευτής στους αυτοκράτορες Αναστάσιο Α’ και Ιουστινιανό.
Ο Όσιος εκοιμήθη ειρηνικά στα Ιεροσόλυμα στις 5 Δεκεμβρίου του 532. Τα λείψανά του βρίσκονται στο μοναστήρι της Μεγάλης Λαύρας. Αρχικά μεταφέρθηκαν στη Βενετία από τους σταυροφόρους και επέστρεψαν στη Μονή στις 13 Οκτωβρίου 1965, με πρωτοβουλία του Πάπα Παύλου ΣΤ’ προς τον Πατριάρχη Βενέδικτο Α’ ως ένδειξη συμφιλίωσης.
Η παρουσία του στη λαϊκή παράδοση
Στην ελληνική παράδοση, ο Άγιος Σάββας συνδέεται με τη χειμωνιάτικη περίοδο των «Νικολοβάρβαρων». Το κρύο που ξεκινά με τη γιορτή της Αγίας Βαρβάρας, εντείνεται με τον Άγιο Σάββα και κορυφώνεται του Αγίου Νικολάου. Οι παροιμίες λένε:
«Η Βαρβάρα σαβανώνει κι ο Άι Σάββας σαβανώνει»
«Άε Βαρβάρα φύσα, άε Σάββα βρέξον, άε Νικόλα σόντσον (χιόνισε)» (ποντιακή παράδοση).
Στην Καππαδοκία, ιδιαίτερα στην πατρίδα του Οσίου, τον τιμούσαν παλαιότερα με ζωοθυσίες (κουρμπάνια). Οι προσκυνητές που επισκέπτονταν το μοναστήρι του στα Ιεροσόλυμα (οι λεγόμενοι «χατζήδες») συνήθιζαν να φέρνουν χουρμάδες από τα γύρω δέντρα, τους οποίους πρόσφεραν σε άτεκνα ζευγάρια ως θεραπευτικό μέσο για τη στειρότητα.