Η Ελληνοαμερικανίδα δασκάλα, Πανωραία Παναγιώσουλη διαπρέπει στο Χάρλεμ της Νέας Υόρκης κατάφερε κάτι το αξιοσημείωτο. Καθιέρωσε τα Ελληνικά ως ξένη γλώσσα σε δημόσιο σχολείο του Χάρλεμ, κάνοντας τους πάντες υπερήφανους.
Ελληνίδα δασκάλα: Η ζωή και το έργο της Πανωραίας Παναγιώσουλης
Η Πανωραία Παναγιωσούλη μπορεί να γεννήθηκε στη Γουατεμάλα, αλλά έχει ρίζες από τη Κεφαλλονιά, καθώς ο πατέρας της Γαβριήλ Παναγιωσούλης είναι από την Πύλαρο του νησιού. Η Πανωραία Παναγιωσούλη έχει επισκεφθεί αμέτρητες φορές το νησί της και έχει περάσει πολλά καλοκαίρια μεγαλώνοντας στον τόπο της. Η ομορφιάτης Ελλάδας και του νησιού την μάγεψε από τη πρώτη στιγμή, και ο τόπος της πρόσφερει και τον άντρα που θα γνώριζε, τον Άγγελο Παπαδάτο και θα γινόταν πολύ σύντομα ο άντρας της. Η Πανωραία Παναγιωσούλη φέρει πάνω της αρκετά στοιχεία από τη παράδοση της Κεφαλλονιάς. Ο τρόπος ομιλίας και τα ακούσματά της θυμίζουν πολύ περισσότερο τα Επτάνησα, παρά τα εξωτικά μέρη που γεννήθηκε, λένε όσοι την γνωρίζουν.
Η ζωή στην Αμερική
Η Πέννυ, όπως τη γνωρίζουν φίλοι και γνωστοί, ζει στο Μπρονξ της Νέας Υόρκης και διδάσκει στο δημόσιο Λύκειο του KAPPA INTERNATIONAL High School. Η ζωή της εκπαιδευτικού δεν είναι πάντα εύκολη εκεί, καθώς η περιοχή που ζει είναι φημισμένη για την υψηλή εγκληματικότητα αλλά και τα έντανα κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζει καθημερινά.
Ο στόχος, το όνειρο και η ελπίδα
Η Πανωραία Παναγιωσούλη αποφάσισε ότι ήθελε να κάνει τη διαφορά στην κοινωνία όπου ζούσε και να προσφέρει με ότι δυνατότητες της δινόντουσαν το καλύτερο δυνατό για τους μαθητές της. Έβαλε ως στόχο να προσθέσει το μάθημα των Ελληνικών στο Λύκειο όπου είναι Καθηγήτρια, και με αυτό το τρόπο να συμβάλεει έστω και με ένα μικρό ληθαράκι, στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα της Αμερικής.
Η έμπνευση για αυτό το έργο στάθηκε ο πατέρας της, από τον οποίο έμαθε και αγάπησε την Ελλάδα αλλά και κατάλαβε τί θα πει “μεράκι” για κάτι που καταπιάνεσαι. Αυτό ήθελε να μεταδώσει και στους μαθητές της, λίγη από την “σοφία” του πατέρα της αλλά και την ελληνική κουλτούρα.
Όπως η ίδια λέει χαρακτηρηστικά, οι περισσότερες οικογένειες στην Αμερική στερούνται της οικειότητας, της φροντίδας αλλά και αγάπης, όχι μόνο λόγω των οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων αλλά και λόγω κουλτούρας.
“Εδώ στο Μπρονξ αλλά και στο Χάρλεμ πολλά από τα παιδιά στερούνται την οικογένεια, μεγαλώνουν στους δρόμους, πολλά [Στο Μπρονξ μιλούν και ελληνικά] από αυτά δεν έχουν καθόλου γονείς κι άλλα τα μεγαλώνουν οι γιαγιάδες τους.”
Ο σκοπός της Ελληνίδας Πανωραίας Παναγιωσούλης ως δασκάλα
Ο σκοπός της Πανωραίας Παναγιωσούλης επικεντρωνόταν στα παιδιά και την ανάπτυξή τους σε ψυχοκοινωνικό επίπεδο. Η ίδια πιστεύει ότι η αναζήτηση της γνώσης και της εκπαίδευσης είναι ένα έμφυτο χαρακτηριστικό του ανθρώπου και όταν αυτό δεν προσφέρεται δημιουργεί ένα μεγάλο χάσμα μεταξύ της προσωπικής ανάπτυξης και της δυνατότητας ενός ατόμου να εξελιχθεί.
“Τι μπορεί να πει κανείς σε μια ογδοντάχρονη γυναίκα; Πώς να βοηθήσει αυτά τα παιδιά να μεγαλώσουν σωστά; Έτσι λοιπόν, όταν μου δόθηκε η δυνατότητα να ξεκινήσω κάτι καινούργιο από την αρχή, ήθελα τα παιδιά αυτά, τα οποία δεν είναι τόσο προνομιούχα όσο άλλα, να αποκτήσουν τη δυνατότητα να ταξιδέψουν στον κόσμο, να ικανοποιήσουν την όρεξή τους και να ανταλλάξουν ιδέες με άλλα παιδιά, με τα οποία τους συνδέουν κοινοί δεσμοί. Όλα τα παιδιά θέλουν να μάθουν από τη φύση τους. Έτσι, τα ελληνικά έγιναν η δεύτερη γλώσσα τους, όχι μόνο γιατί είμαι Ελληνίδα αλλά και για τη δόξα της Ελλάδας και του πολιτισμού της.”
Η γνώση είναι ένα δυνατό εργαλείο που αν χρησιμοποιηθεί σωστά θα φέρει και τα ανάλογα αποτελέσματα. Η επαφή με άλλες κουλτούρες και ιδεολογίες επιτρέπει στα παιδιά να διευρύνουν τους πνευματικούς τους κόσμους και με αυτό το τρόπο να δημιουργήσουν μόνοι τους τον δρόμο που θα ακολουθήσουν χωρίς να επηρεάζονται από υποκουλτούρες και προπαγάνδα.
Η Πανωραία Παναγιωσούλης τονίζει, ότι : “Τα παιδιά του σχολείου μου διδάσκονται για τους αρχαίους φιλόσοφους και πώς αποκτάται η γνώση. Πώς δημιουργήθηκαν οι πολιτισμοί και πώς εξελίχθηκε η κοινωνία. Η δουλεία, λόγου χάρη, δεν είναι βορειοαμερικανικό φαινόμενο, αλλά υπήρχε από τότε που ο άνθρωπος περπάτησε στη γη. Μ’ αυτόν τον τρόπο κατανοούν ότι οι άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο μοιράζονται τον ίδιο πόνο!».
Η Πανωραία Παναγιωσούλη δεν είναι μία εκπαιδευτικός με κοντόφθαλμες ελπίδες. Συνδυάζει και αναπτύσσει τις δυνατότητες τις ελληνικής γλώσσας, τον ελληνικό πολιτισμό, πώς αυτός μπορεί να συνδεθεί με τον υπόλοιπο κόσμο, τί έχει να προσφέρει αλλά και πώς μπορεί να συνδυαστεί δημιουργικά με το Διαδίκτυο.
«Δεν πρόκειται απλώς για διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας ξεκομμένη από το περιβάλλον της. Δείχνουμε τη σχέση των ελληνικών με διάφορα πράγματα στον κόσμο. Χάρη στη νέα τεχνολογία ο κόσμος έχει γίνει επίπεδος. Με το Διαδίκτυο μπορείς με ένα χτύπημα των δακτύλων στο πληκτρολόγιο να ανταλλάξεις σκέψεις και ιδέες με οποιονδήποτε -κι όχι μόνο Έλληνες– σε κάθε γωνιά του πλανήτη. ”
Ένας εκπαιδευτικός θα πρέπει να διευρύνει τους κόσμους των μαθητών του. Έτσι κάνει και η Πανωραία Παναγιωσούλη η οποία με εκσυγχρονιστικές απόψεις για τη θέση των μαθητών και του δασκάλου, αποφέρει κάθε φορά νέες ιδέες, επιρρεάζοντας συνολικά το μαθητικό κοινό που την παρακολουθεί. Στόχος της όπως η ίδια λέει, είναι οι μαθητές να καταλάβουν πόσο μπορεί να μοιάζουν παρά τη διαφορετικότητά τους, οι πολιτισμοί, και να προσπαθήσε να μεταδώσει στα παιδιά ότι ο κόσμος είναι ένας.
Όπως χαρακτηριστικά λεεί σε στη συνέντευξή της η Πανωραία Παναγιωσούλη : “Καθώς η Ελλάδα είναι μέρος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, οι μαθητές μπορούν να διερευνούν τις διάφορες δυνατότητες που τους προσφέρονται επαγγελματικά και επιστημονικά, για να τους βγάλουν από το Χάρλεμ, από το Μπρονξ. Δεν περιορίζονται πια από τα φυσικά σύνορα που υπάρχουν, αλλά μπορούν να αναζητούν άλλες ευκαιρίες ανοίγοντας νέους ορίζοντες.”
Η σημασία της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας
Η Πανωραία Παναγιωσούλη πιστεύει έντονα στην διαφορετικότητα αλλά και τη σημαντικότητά της. Μπορεί να διακρίνει στον κάθε μαθητή τα πλεονεκτήματα και την κλίση που έχει, και αυτό θεωρείται το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό ενός εκπαιδευτικού. Η Πανωραία Παναγιωσούλη όμως δεν στέκεται μόνο εκεί, αλλά παροτρύνει τους μαθητές της να ενισχύσουν την ενσυναίσθηση του εαυτό και την αναγνώριση των δυνατοτήτων και των ταλέντων τους.
“Μία από τις ευθύνες μας ως εκπαιδευτικοί είναι να προσφέρουμε στους μαθητές μας ευκαιρίες στις οποίες να ανταποκρίνονται. Κι αυτή η δυνατότητα έχει μεγάλη δυναμική και είναι πολύτιμη. Δεν μπορείτε να φανταστείτε την αξία που έχει για μένα, ως ενήλικας πια, το ότι επηρεάστηκα θετικά απ’ όλους τους αγώνες των γονιών μου αλλά και την υπερηφάνεια που ένιωθα κάθε φορά που άκουγα ένα ελληνικό όνομα ή όταν έβλεπα κάτι που με συνέδεε με τις ρίζες μου. Οι μαθητές μας μέσω της διδασκαλίας των ελληνικών και διαφορετικών πολιτισμών θα αναπτύξουν μεγαλύτερη εκτίμηση για το ποιοι πραγματικά είναι»”
Η Πανωραία Παναγιωσούλη καταφέρνει κάτι ακόμη σημαντικό που δεν παρατηρείται συχνά σε εκπαιδευτικό. Ως μαθηματικός δεν αρκείται απλώς στο να εξηγήσει μία ακόμη θεωρία, αλλά “πιάνεται” από αυτή, και δημιουργεί εκ νέου συζήτηση με τους μαθητές της, έτσι ώστε να μπορούν και οι ίδιοι να καταλάβουν τη λόγικη πίσω από τη θεωρία προκειμένου το μυαλό τους να εξασκηθεί και να σκέφτεται πολυδιάστατα.
«Τα ελληνικά στο πρόγραμμα διδασκαλίας που εφαρμόζουμε είναι πρακτικά κομμάτι κάθε μαθήματος. Αν λόγου χάρη στην τάξη διδάσκεται το Πυθαγόρειο Θεώρημα, μετά τα μαθηματικά θα ακολουθήσει η συζήτηση για τον Πυθαγόρα, τη συμβολή των Ελλήνων στην ανάπτυξη της μαθηματικής σκέψης, τους φιλόσοφους, τον Παρθενώνα, την αρχιτεκτονική και τη δομή της ελληνικής πόλης. Ακόμη και στη συζήτηση που γίνεται στο πλαίσιο του μαθήματος των κοινωνικών επιστημών για τη δομή της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας».
Η σχέση με το θέατρο και το ταξίδι του “Αριστοφάνη” στην αμερικανική σκηνή
Την Πανωραία Παναγιωσούλη στήριξαν με το εθελοντικό τους έργο και άλλα συνάδελφοι, όπως η Ελληνίδα καθηγήτρια θεάτρου Όλγα Ζήση, από τα Γιάννενα. Στο Αμερικανονικό εκπαιδευτικό σύστημα υπάρχει η παράδοση στο τέλος κάθε σχολικής χρονιάς να “ανεβαίνει” ένα θεατρικό έργο ή να γίνονται μουσικές παραστάσεις, έτσι ώστε οι μαθητές να ξεδιπλώνουν και να εκφράζουν το καλλιτεχνικό και δημιουργικό τους ταλέντο.
Η Όλγα Ζήση την χρονιά που πρόσφερε εθελοντικά τις υπηρεσίες της, επέλεξε τις Όρνιθες του Αριστοφάνη για τα παιδιά, κάτι που πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία. Τα παιδιά δέχτηκαν με μεγάλη χαρά την “πρόκληση” και αφού αφέθηκαν “ελεύθερα” στον αυτοσχεδιασμό και την αυτοδημιουργία, κατέληξαν να αποδώσουν το έργο μετατρέποντάς το σε ένα ραπ τραγούδι με τον αντίστοιχο ρυθμό. Για ακόμη μια φορά λοιπόν έγινε το “πάντρεμα” από δύο κουλτούρες.
Από εκείνη την εμπειρία οι μαθητές ζητούν συχνά κλασικά έργα της ελληνικής μυθολογίας την οποία την “φέρνουν στα μέτρα τους”.
Η Πανωραία Παναγιωσούλη υποστηρίζει σθεναρά πως : «Τα παιδιά μπορούν να σωθούν από το χάος της βίας.»
Η Πανωραία Παναγιωσούλη έχει δημιουγήσει μία μεγάλη οικογένεια με τον σύζηγό της με τρία παιδιά, τον Γαβριήλ, τον Χαράλαμπο και την Ελένη. Η ίδια πολύ συχνά όμως, αναφέρεται και στα παιδιά που έχει αναλάβει στον σχολείο όπου είναι καθηγήτρια, καθώς στα μάτια τους βλέπει την ελπίδα και τα θεωρεί “δικά” της παιδιά, για τα οποία κοπιάζει να αναπτύξει και να εξελίξει.
«Αγαπώ πολύ αυτό που κάνω. Στην πραγματικότητα το Kappa δεν είναι απλώς ένα σχολείο. Είναι μια αγκαλιά για τα παιδιά και για εμάς το δεύτερο σπίτι μας. Μπορεί για τα παιδιά του Μπρονξ το να μαθαίνουν ελληνικά σε αυτό το σχολείο να τους φαίνεται αντίστοιχο με το να κάνουν μάθημα για το Διάστημα. Για τα παιδιά είναι κάτι το εξωπραγματικό, αλλά και απόδειξη πως μπορούν να καταφέρουν κάτι περισσότερο στη ζωή τους από το να μένουν σε γκέτο».
Πανωραία Παναγιωσούλη : Ο αγώνας μέσα σε μία εμπόλεμη ζώνη
Η Πανωραία Παναγιωσούλη είναι πολύ ευαισθητοποιημένη ως προς τις επικίνδυνες γειτονιές του Μπρονξ, καθώς οι συνθήκες οδηγούν πολλά και νέα παιδιά στην παρανομία από ανάγκη για επιβίωση. Το έργο της δεν περιορίζεται στο σχολικό πλαίσιο, αλλά προσπαθεί να “μεταπείσει” μία κοινωνική νόρμα που σχεδόν επιβάλλει στα παιδιά από αυτές τις γειτοννιές να ακολουθήσουν έναν επικίνδυνο για αυτά δρόμο.
«Εμείς είμαστε τα τελευταία εμπόδια που έχουν τα παιδιά του Μπρονξ πριν πέσουν, όπως και χιλιάδες άλλα, στους δρόμους της ανέχειας, της παραβατικότητας, των ναρκωτικών, της βίας και της πορνείας. Αν αγωνιστούμε σκληρά θα εμποδίσουμε τα παιδιά να καταλήξουν εκεί. Γι’ αυτό και πρέπει να δουλεύουμε συνεχώς και να μαθαίνουμε κάθε μέρα από τους ίδιους τους μαθητές μας για τους τρόπους που είναι περισσότερο αποδοτικοί. Και αυτό δεν είναι απλώς μία ακόμη δουλειά. Είναι ιεραποστολή, είναι κατάθεση ψυχής, δεν σχετίζεται ούτε εξαρτάται από μισθούς, συμβόλαια ή ωράρια. Τα παιδιά μπορούν να σωθούν. Να μεταφορτωθούν. Είναι δύσκολο αλλά μπορεί να συμβεί. Το έχω δει, το έχω νιώσει.
Η ελληνική σκέψη τα κάνει άλλους ανθρώπους» λέει.