Με άρθρο που δημοσίευσε στη σελίδα του στο Facebook, ο τέως υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, περιγράφει το σκηνικό που διαμορφώνεται με την πανδημία του κορωνοϊού και σημειώνει ότι «οι διεθνείς εξελίξεις εν μέσω υγειονομικής κρίσης φέρνουν καινούργιες δυσκολίες για την Ελλάδα».
Όλο το άρθρο του Νίκου Κοτζιά έχει ως εξής:
Ο κόσμος αλλάζει και θα γίνει πιο δύσκολος για την Ελλάδα
Είναι δύσκολη άσκηση, αλλά πρέπει να την κάνουμε: μέσα στην κρίση και στα προβλήματα ζωής ή θανάτου πρέπει να σκεφτούμε συλλογικά για το μέλλον της χώρας.
Ανάμεσα στα άλλα χρειάζεται επαρκής κατανόηση των αλλαγών που εξελίσσονται στον πλανήτη μας και την θέση της χώρας στον μετά Covid_19 κόσμο.
Η κρίση έδειξε αυτό που διδάσκω εδώ και δεκαετίες στο μάθημα Εξωτερικής Πολιτικής της Κίνας, ότι ο 21ος αιώνας θα είναι ένας αιώνας που ξεκίνησε με ισχυρότερη δύναμη τις ΗΠΑ, στα μέσα θα είναι ένας διπολικός κόσμος ΗΠΑ και Κίνα και στο τέλος θα είναι ένας αιώνας της Κίνας και της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Η ΝΑ Ασία είχε ανάμεσα στο 100 π.χ. και μέχρι το 1622 μ.Χ. τα 3/5 του παγκόσμιου ΑΕΠ. Στα μέσα του 20ου αιώνα είχε πέσει μόλις στο 1/5. Σήμερα επέστρεψε και έχει πάνω από τα 2/5. Στα τέλη του 21ου αιώνα θα έρθουμε στο ιστορικό «κανονικό», δηλαδή, περισσότερο από τα 2/3.
Η κρίση δημιούργησε ρήγματα στην «ήπια ισχύ» της Δύσης, απέδειξε ότι η ΝΑ Ασία με ισχυρό κράτος σε όλες τις χώρες (από Κίνα και Ιαπωνία μέχρι τις «μικρές» ασιατικές τίγρεις, όπως η Νότια Κορέα και το Βιετνάμ και η Σιγκαπούρη) είναι σε καλύτερη θέση να αντιμετωπίσει μια κρίση όπως του Covid_19 από ότι η Δύση.
Οι λόγοι πολλοί: καλύτερη οργάνωση των κοινωνιών, υψηλή υγειονομική τεχνολογία, ισχυρές δημόσιες πολιτικές.
Η ΝΑ Ασία παραμένει αλληλέγγυα με τρίτους σε αντίθεση με τους ισχυρούς της Δύσης. Απέδειξε, επίσης, ότι ο νεοφιλελευθερισμός όχι μόνο δεν είναι μονόδρομος, αλλά μπορεί να γίνει άμεσα επικίνδυνος και καταστροφικός.
Επί Τραμπ, κάθε «αυριανή» εικόνα των ΗΠΑ είναι λιγότερο ελκυστική από την χθεσινή.
Η πιο ανεπτυγμένη χώρα του κόσμου «διαθέτει» περιοχές που οι δημόσιες υπηρεσίες της είναι περισσότερο κοντά σε εκείνες των κοινωνιών του «τρίτου κόσμου» από ότι στα ανεπτυγμένα συστήματα.
Κανείς, όμως, δεν πρέπει να υποτιμά την ικανότητα των ΗΠΑ να ανανεώνεται θεσμικά και τεχνολογικά. Τις μεγάλες δυνάμεις που διαθέτει και οι οποίες κάθε άλλο παρά έχουν εξαντληθεί.
Δυσκολεύει, όμως, η σημερινή πολιτική των ΗΠΑ την ανάπτυξη αυτών των δυνατοτήτων και το ξεδίπλωμά τους.
Η περιοχή στον σημερινό κόσμο που αν αντέξει στις δυσκολίες της εποχής θα αναπτυχθεί πιο γρήγορα από όλους (όχι περισσότερο) είναι η Αφρική.
Η διάχυση των μηχανισμών εκσυγχρονισμού και των διεθνών κανόνων οικονομίας της δίνουν μεγάλη ώθηση.
Κράτη όπως η Αίγυπτος, η Νιγηρία, η Δημοκρατία της Νότιας Αφρικής, η Κένυα και η Αιθιοπία έχουν πολλές προοπτικές να παίξουν μεγάλο ρόλο στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, όπως και ορισμένα από τα Κράτη της Λατινικής Αμερικής, ιδιαίτερα η Βραζιλία και η Αργεντινή, η Κολομβία και η Βενεζουέλα εφόσον καταφέρουν να λύσουν τα θεσμικά και πολιτικά τους προβλήματα. Στην ίδια «εν μέρει αισιόδοξη» κατηγορία ασφαλώς ανήκει και το Μεξικό.
O μεγάλος χαμένος στις εξελίξεις είναι η ΕΕ. Οι ηγετικές της δυνάμεις, οι κοινοτικοί θεσμοί στην Ένωση, η Γερμανία, ο νεοφιλευθερισμός, οι αγορές της.
Η έλλειψη πολιτικής και αμυντικής ενοποίησης απέδειξαν ότι μια Ένωση στα μέτρα της Γερμανίας δεν έχει προοπτική.
Στην ΕΕ επανήλθε ο εθνικισμός. Επανέκαμψε η αντίληψη του Βερολίνου ότι οι λύσεις πρέπει να είναι εθνικές και όχι κρατικές.
Ότι μπορεί να χρησιμοποιεί τον χρόνο ως όπλο σε βάρος των πιο αδύναμων κρατών εντός της ΕΕ.
Η ασυμμετρία χρόνου σημαίνει υποχώρηση των άλλων στις γερμανικές απαιτήσεις, όρους και «κανόνες».
Το σίγουρο είναι ότι η ΕΕ στο τέλος της κρίσης θα έχει υποχωρήσει στο διεθνές στερέωμα. Οι δεξιές και ακροδεξιές δυνάμεις θα έχουν καινούργια επιχειρήματα αντιευρωπαϊσμού και ο ευρωσκεπτικισμός θα έχει ενισχυθεί. Η αδυναμία πολιτικής διεύθυνσης του όλου ευρωπαϊκού σχεδίου θα γίνεται όλο και πιο έντονη.
Όλα αυτά σημαίνουν κατά τη γνώμη μου ότι θα δυσκολέψει η διεθνή θέση της χώρας. Για αυτό άμεσα απαιτείται η Ελλάδα:
Α) Να ενισχύσει τη θέση της μέσα στην ΕΕ και να αποκτήσει εκ νέου φωνή όπως είχε το 2015-8 ώστε να συμβάλλει σε μια δημοκρατική, κοινωνικά δίκαιη ευρωπαϊκή ενοποίηση.
Β) Να λύσει όσο το δυνατό πιο γρήγορα τα προβλήματά της με όλους τους Βόρειους γείτονες, όπως έκανε ήδη με τη Βόρεια Μακεδονία και να ενισχύσει τη συνεργασία και τις κοινές δράσεις στην Βαλκανική Αυλή.
Γ) Να διασφαλίσει την ουσιαστική λειτουργία των τριμερών, τετραμερών και πολυμερών συνεργασιών που αναπτύχθηκαν χάρη στη δημιουργία 18 νέων διεθνών θεσμικών συνεργασιών επί υπουργίας μου.
Δ) Να αναλάβει τις ευθύνες της στην Ανατολική Μεσόγειο, πριν από όλα να υπερασπίζεται τα δίκαια της Κύπρου. Να σέβεται τον γείτονά της Τουρκία χωρίς να αφήνει κανένα περιθώριο ότι μπορεί να υποχωρήσει από τα δίκαιά της. Θα τα παλεύει και θα τα επιβάλλει με όλους τους τρόπους.
Ε) Σταθερά να αναπτύσσει τις σχέσεις της με τα κράτη της ΝΑ Ασίας. Να διδάσκεται από την πείρα τους και να αξιοποιήσει εκτεταμένα τις δυνατότητες εισαγωγής στην Ελλάδα νέων τεχνολογιών και μεθόδων αξιοποίησής τους.
Στ) Να ενισχύει τις σχέσεις συνεργασίας με τις ΗΠΑ, έχοντας υπόψη, όμως, τις αντιφάσεις και τους ανταγωνισμούς της.
Ζ) Να δυναμώνει το διάλογο και τη συνεργασία της με την Ρωσία, σε βάση ισότητας και μη ανάμειξης, εκατέρωθεν, στα εσωτερικά της άλλης πλευράς.
Η) Να συνεχίσει την πολιτική της ανάπτυξης των σχέσεων στην Αφρική που είχε ξεκινήσει το 2017.
Συνολικά οι διεθνείς εξελίξεις εν μέσω υγειονομικής κρίσης φέρνουν καινούργιες δυσκολίες για την Ελλάδα. Η αντιμετώπισή τους απαιτούν σθένος, γνώσεις, διαίσθηση, μυαλό, υπομονή και νηφαλιότητα. Σχέδιο και σαφή στρατηγική που να στηρίζεται στον ελληνικό λαό και στους δημοκρατικούς του θεσμούς.
