Ο Δεκαπενταύγουστος, γνωστός και ως το «Πάσχα του Καλοκαιριού», αποτελεί μια από τις πιο λαμπρές και συγκινητικές στιγμές του ορθόδοξου εορτολογίου. Η γιορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου τιμάται με κατάνυξη, παραδόσεις και έντονο συναισθηματισμό σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.
Μια γιορτή που συνδυάζει τη χαρά και την προσδοκία
Η Κοίμηση της Θεοτόκου αποτελεί ξεχωριστή στιγμή για τον ελληνικό λαό. Δεν θεωρείται γεγονός πένθους, αλλά δόξας, αφού, σύμφωνα με την παράδοση, η Παναγία «μετέστη προς την ζωήν» και προπορεύτηκε στην αιώνια ζωή που προσδοκούν όλοι οι πιστοί. Η μέρα αυτή μετατρέπεται σε πανηγυρική, γεμάτη δέηση και συγκίνηση, με πλήθος πιστών να συρρέουν σε εκκλησίες αφιερωμένες στην Παναγία.
«Είσαι για τους αγγέλους και όλες τις υπερκόσμιες δυνάμεις άφατη ευφροσύνη, για τους πατριάρχες χαρά χωρίς τέλος, για τους δικαίους ανεκλάλητη ευχαρίστηση, για τους προφήτες διαρκής αγαλλίαση! Τον κόσμο ευλογείς, τα σύμπαντα αγιάζεις. Για τους αποκαμωμένους είσαι ανάσα, για τους πενθούντες παρηγοριά, για τους αρρώστους γιατρειά, για τους θαλασσοδαρμένους λιμάνι, για τους αμαρτωλούς συγχώρεση, για τους θλιμμένους καλοσυνάτο στήριγμα, για όσους σε αναζητούν η πρόθυμη βοήθεια», αναφέρεται χαρακτηριστικά στα Εγκώμια του Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού του 8ου αιώνα.
Η Παναγία μέσα από τα μάτια ποιητών και καλλιτεχνών
Η μορφή της Παναγίας έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης όχι μόνο για τους υμνωδούς των πρώτων χριστιανικών αιώνων, αλλά και για πλήθος Ελλήνων δημιουργών. Ο Οδυσσέας Ελύτης γράφει χαρακτηριστικά:
«Έλα Κυρά και Παναγιά, με τ’ αναμμένα σου κεριά. Δώσε το φως το δυνατό στον Ήλιο και στο Θάνατο».
Η Παναγία ενέπνευσε τη βυζαντινή τέχνη, τη νεοελληνική ποίηση, αλλά και σύγχρονες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης. Το πρόσωπό Της έγινε καταφύγιο προσευχής, αλλά και σύμβολο ευαισθησίας και θηλυκής πνευματικότητας σε κάθε μορφή τέχνης.
Η πίστη στο πρόσωπό Της ενεργοποιεί τη λαϊκή έκφραση, αναβιώνει έθιμα και πυροδοτεί λαμπρές τελετές – από μεγάλες λιτανείες μέχρι νησιώτικα πανηγύρια που γεμίζουν τα βράδια του Αυγούστου με τραγούδι, συγκίνηση και φως.
Τι νηστεύουμε τον Δεκαπενταύγουστο
Από την 1η μέχρι και τη 14η Αυγούστου, οι πιστοί τηρούν αυστηρή νηστεία προς τιμήν της Θεοτόκου. Είναι η λεγόμενη «Σαρακοστή της Παναγίας», που αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές περιόδους νηστείας της Ορθοδοξίας. Κατά τη διάρκειά της αποφεύγεται το λάδι και γενικά τα λιπαρά καθημερινά, εκτός από τα Σάββατα και τις Κυριακές όπου επιτρέπεται η κατάλυση οίνου και ελαίου.
Ψάρι επιτρέπεται να καταναλωθεί μόνο στις 6 Αυγούστου, κατά την εορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Αν η 15η Αυγούστου πέσει Τετάρτη ή Παρασκευή, καταλύεται μόνο ψάρι – όχι κρέας – σε ένδειξη σεβασμού προς τη νηστεία.
Η ιστορική πορεία της νηστείας
Η καθιέρωση της νηστείας αυτής ανάγεται στον 7ο αιώνα και αρχικά χωριζόταν σε δύο περιόδους: μία πριν από τη Μεταμόρφωση του Χριστού και μία πριν από την Κοίμηση της Θεοτόκου. Κατά τον 10ο αιώνα, οι δύο περίοδοι ενώθηκαν σε μία, που διαρκεί 14 ημέρες και ξεκινά την 1η Αυγούστου.
Η παράδοση αυτής της νηστείας διατηρείται αναλλοίωτη στους αιώνες, ενισχύοντας το πνευματικό βίωμα των πιστών και προετοιμάζοντας τους ανθρώπους για τη μεγάλη γιορτή της Κοίμησης, που συνοδεύεται από πλήθος ακολουθιών και απολυτικίων.
Πηγή: vimaorthodoxias.gr