Η συγκλονιστική αυτή αναφορά του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου, γεμάτη από προειδοποιήσεις και βαθιές ανησυχίες για την πορεία της χώρας και της Εκκλησίας, παραμένει επίκαιρη και σήμερα. Μέσα από τα λόγια του, διακρίνεται μια απόπειρα να αφυπνίσει την κοινωνία και να φωτίσει τις πνευματικές και πολιτισμικές απειλές που ερχόταν να πλήξουν τον ελληνικό λαό.
Ο Χριστόδουλος και οι έγκαιρες προειδοποιήσεις του
Ήδη από το 2005, ο Χριστόδουλος μιλούσε ανοιχτά για ένα οργανωμένο σχέδιο κατά της Ελλάδας. Αν και τότε τα λεγόμενά του φάνταζαν σε κάποιους υπερβολικά, οι εξελίξεις που ακολούθησαν έδωσαν άλλη διάσταση στα λόγια του. Το 2006 προειδοποίησε για γενική επίθεση στη χώρα και ένα χρόνο μετά, λίγο πριν φύγει από τη ζωή, μίλησε για την ανάγκη αντίστασης και ανάκαμψης.
Γιατί χτυπιέται η Εκκλησία
Ο ίδιος εντόπιζε ως βαθύτερη αιτία των επιθέσεων στην Εκκλησία όχι μόνο τα σφάλματά της, αλλά μια ευρύτερη μεθοδευμένη στρατηγική που στόχευε στην αποδυνάμωσή της. Όπως έλεγε, τα σκάνδαλα λειτουργούν ως «επικάλυμμα» για να αλλάξουν την εικόνα της Εκκλησίας στον λαό, ιδιαίτερα στη νεολαία.
«Πόνεσε» τις αντιεκκλησιαστικές δυνάμεις η αύξηση της εμπιστοσύνης των νέων στην Εκκλησία, τόνιζε χαρακτηριστικά, και για τον λόγο αυτό προσπαθούσαν να τη διαβάλουν μέσω τηλεοπτικών εκπομπών και δημόσιου διασυρμού.
Η παγκοσμιοποίηση και η ανάγκη διατήρησης της ταυτότητας
Ο Χριστόδουλος τόνιζε πως η παγκοσμιοποίηση δεν είναι απλώς οικονομικό φαινόμενο, αλλά φέρνει σαρωτικές αλλαγές στον πολιτισμό και στις παραδόσεις των λαών. Σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, υπογράμμιζε τη σημασία του ελληνορθόδοξου χαρακτήρα για τη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής συνείδησης.
Έβλεπε την Εκκλησία να έχει αποστολή όχι μόνο εντός των συνόρων αλλά και στην ευρύτερη ευρωπαϊκή κοινωνία, απέναντι στον τεχνοκρατισμό, τον περιορισμό των δικαιωμάτων και την πνευματική φτώχεια.
Η κρίση μέσα στην Εκκλησία και η σχέση με την Πολιτεία
Καταδίκαζε απερίφραστα τη νοοτροπία επαγγελματισμού που είχε αρχίσει να εδραιώνεται εντός του κλήρου, την εξάρτηση από τον κρατικό προϋπολογισμό και την αδυναμία να αρθρώσει λόγο ελεύθερο, όταν απαιτείτο.
«Όσο εξαρτόμαστε οικονομικά από το κράτος, τόσο λιγότερη ελευθερία έχουμε», σημείωνε με νόημα, ενώ προειδοποιούσε πως η Εκκλησία έχει φτάσει να σιωπά από φόβο μην χάσει τα προνόμια της.
Η ανάγκη για μια πνευματική επανάσταση
Μιλούσε για ανάγκη αναγέννησης και αλλαγής νοοτροπίας. Για έναν νέο δυναμισμό από τον κλήρο και για μια Εκκλησία που θα αρθρώνει αυθεντικό και αληθινό λόγο, μακριά από εξαρτήσεις και φόβους. Όμως, αναγνώριζε πόσο δύσκολο είναι να υπάρξει μια τέτοια ειρηνική επανάσταση, όταν τα συμφέροντα, οι φοβίες και οι εξαρτήσεις έχουν παγιδεύσει τους πάντες.
«Ποιος λοιπόν να τολμήσει να κηρύξει μια ειρηνική επανάσταση στην Εκκλησία;» αναρωτιόταν με αγωνία.
Η απομάκρυνση από τις πραγματικές ανάγκες του λαού
Καυτηρίαζε το γεγονός ότι τα κηρύγματα συχνά δεν ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες του κόσμου, με αποτέλεσμα οι πιστοί να απομακρύνονται. Ταυτόχρονα, στηλίτευε την επιφανειακή σχέση της διανόησης με την Εκκλησία, κατηγορώντας τους διανοουμένους πως είτε την εχθρεύονται είτε την αντιμετωπίζουν ως παρωχημένο θεσμό.
Η σύγκρουση εικόνας και ουσίας
Εξέφραζε έντονη δυσαρέσκεια για το πώς η Εκκλησία παρουσιάζεται από μερίδα της διανόησης και των ΜΜΕ ως «κρατική υπηρεσία», «οικονομικός οργανισμός» ή «θεσμός σκανδάλων». Αυτή η εικόνα, έλεγε, δεν αντιπροσωπεύει την αληθινή φύση της Εκκλησίας, η οποία είναι «ζωή, ειρήνη, αγάπη, σωτηρία και θέωση».
Η παγκοσμιοποίηση ως …ιδεολογία
Ολοκληρώνοντας, επεσήμανε πως η παγκοσμιοποίηση δεν είναι μόνο οικονομικό φαινόμενο, αλλά ιδεολογική πλατφόρμα που επηρεάζει όλους τους τομείς της ανθρώπινης ζωής. Επικαλέστηκε επιστημονικές αναφορές, όπως αυτές των Annabelle Mooney και Betsy Evans, για να δείξει πώς η παγκοσμιοποίηση μελετάται πλέον σε όλες τις κοινωνικές και πολιτισμικές εκφάνσεις της.
Ο Larry Ray, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κεντ, επιβεβαιώνει επίσης αυτή τη διάσταση, επισημαίνοντας πως η παγκοσμιοποίηση, η τεχνολογική έκρηξη, η ιδιωτικοποίηση και η καταναλωτική κουλτούρα αλλάζουν ριζικά την καθημερινότητα των λαών και των ανθρώπων.
Με τα λόγια του, ο Χριστόδουλος ήθελε να θέσει έναν καθρέφτη μπροστά στην κοινωνία, αλλά και στην ίδια την Εκκλησία, καλώντας σε αφύπνιση, αλλαγή και πνευματική εγρήγορση.