«Η Ελλάδα είναι η πατρίδα του παππού μου και ο τόπος γέννησης του πατέρα μου…».
Μια φράση του Καρόλου, του πρίγκιπα της Ουαλίας αληθινή, αλλά που χρίζει επεξήγησης για το ποιος ήταν ο παππούς του, ο Ανδρέας, που είχε πατρίδα του την Ελλάδα.
Παππούς του πρίγκιπα Καρόλου ήταν ο «βασιλόπαις» Ανδρέας, όπως τον αποκαλούσαν και ήταν από εκείνους που καταδικάστηκαν για την Μικρασιατική Καταστροφή.
Ο Ανδρέας ήταν ο τέταρτος γιός του Γεωργίου του ‘Α. Εκπαιδεύτηκε στη Στρατιωτική Σχολή των Ευελπίδων απ’ όπου αποφοίτησε το 1901 και κατετάγη στο Ιππικό με τον βαθμό του ανθυπιλάρχου.
Μετά την επανάσταση του 1909 πήγε στην Γερμανία για ανώτατη εκπαίδευση. Μετείχε στους Βαλκανικούς πολέμους ως επίλαρχος στο Γενικό Στρατηγείο, ακολούθως προάχθηκε στον βαθμό του συνταγματάρχη και ανέλαβε την διοίκηση συντάγματος ιππικού, την οποία διατήρησε –με μικρή διακοπή– μέχρι την αναχώρηση του βασιλιά Κωνσταντίνου από την Ελλάδα το 1917. Ήρθε στην Ελλάδα το 1920 και ανέλαβε ξανά τα στρατιωτικά του καθήκοντα.
Κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας, ο Ανδρέας, διετέλεσε διοικητής τής ΧΙΙ μεραρχίας ως υποστράτηγος και κατόπιν διοικητής του Β΄ Σώματος Στρατού ως αντιστράτηγος. Κατά την προέλαση του Ελληνικού Στρατού προς Άγκυρα, τον Αύγουστος του 1921, το Β΄ Σώμα Στρατού, διοικούμενο από τον Ανδρέα, διέσχισε τα βόρεια της Αλμυράς Ερήμου, διέσπασε τις πρώτες αμυντικές γραμμές των Τούρκων κι έπειτα από μάχες σώμα με σώμα, κατέλαβε το θρυλικό Καλέ Γκρότο. Ο Ελληνικός Στρατός είχε πετύχει σπουδαίες επιτυχίες, αλλά βρισκόταν πλέον στα όρια της αντοχής του. Ακολούθησε η Μικρασιατική Καταστροφή με όλες τις γνωστές συνέπειες, η κατάρρευση του Ελληνικού Στρατού και η επανάσταση των στρατιωτικών με ηγέτη τον Νικόλαο Πλαστήρα στην Ελλάδα.
Η κυβέρνηση Πλαστήρα παρέπεμψε τον Ανδρέα σε έκτακτο στρατοδικείο το Νοέμβριος του 1922, με την κατηγορία τής ανυπακοής σε διαταγή τού αρχιστράτηγου Αναστάσιου Παπούλα, κατά τη διάρκεια της προελάσεως προς την Άγκυρα.
Η κατηγορία για ανυπακοή, αποδείχτηκε περίτρανα, αλλά το επαναστατικό στρατοδικείο, με παρέμβαση του Θεόδωρου Πάγκαλου τον έκρινε ένοχο παμψηφεί, μεν, αναγνωρίζοντάς του όμως ελαφρυντικά λόγω απειρίας, δε: Του αναγνωρίστηκε το ελαφρυντικό «της τελείας απειρίας περί την διοίκησιν ανωτέρων μονάδων» και τον καταδίκασε στην ποινή της ισόβιας υπερορίας (εξορίας) και της διαγραφής από το μητρώο των αξιωματικών.
Η επαναστατική κυβέρνηση είχε φερθεί «με το γάντι» στον Ανδρέα και τον καταδίκασε σε έκπτωση από τον βαθμό του και όχι σε (ατιμωτική) καθαίρεση. Να σημειώσουμε πως τον Ανδρέα συνάντησαν στην Αθήνα πριν επιβιβαστεί στο πλοίο που θα τον οδηγούσε στην εξορία, κορυφαία μέλη της επαναστατικής κυβέρνησης (Πλαστήρας κλπ) και οι συνομιλίες τους (σύμφωνα με το υπουργείο Εξωτερικών της Αγγλίας) ήταν εγκάρδιες.
Τι είχε συμβεί όμως στο μέτωπο της Μικρασίας;
Ο Ανδρέας ήρθε σε ρήξη με τους επιτελείς του, όταν ο αρχιστράτηγος Παπούλας διέταξε το Β΄ Σώμα Στρατού να προχωρήσει, αλλά εκείνος διέταξε το στράτευμά του, να παραμείνει στάσιμο επί 12 ημέρες, μη εκτελώντας τη διαταγή! Παρ’ όλα αυτά η οριστική ρήξη, που έκανε το ποτήρι να ξεχειλίσει, ήρθε όταν ο Παπούλας, αναμένοντας επίθεση εναντίον του Γ΄ Σώματος και σχεδιάζοντας να αιφνιδιάσει τον Κεμάλ με ταυτόχρονη επίθεση των δύο άλλων Σωμάτων, διέταξε τον πρίγκιπα να κινηθεί.
Όμως εκείνος είχε και πάλι διαφορετική άποψη! Μετακίνησε το Σώμα του πίσω από το Γ΄ Σώμα, αφήνοντας τελείως ακάλυπτο το Α΄ Σώμα, που έπαθε πανωλεθρία. Κατόπιν τούτου ο Ανδρέας αντικαταστάθηκε από τον αντιστράτηγο Τρικούπη· πολύ αργά!
Πώς γλύτωσε την εκτέλεση
Ο Ανδρέας δεν ακολούθησε τους «6» στο εκτελεστικό απόσπασμα στου Γουδή, χάρις στη μεσολάβηση της κυβέρνησης της Αγγλίας. Αμέσως μετά την καταδίκη του, ο Ανδρέας και η σύζυγός του Αλίκη αναχώρησαν με το βρετανικό αντιτορπιλικό «Καλυψώ», το οποίο κατέπλευσε από τον Φαληρικό όρμο στην Κέρκυρα για να παραλάβει την υπόλοιπη οικογένειά του και μετά κατευθύνθηκε προς την Ιταλία. Ο πρίγκιπας εγκαταστάθηκε σε προάστιο του Παρισιού, υπό την προστασία των Άγγλων. Γιος τού Ανδρέα και της Αλίκης είναι ο 100ετής πλέον Φίλιππος, σύζυγος της βασίλισσας της Ελισσάβετ και πατέρας τού διαδόχου Καρόλου. Με την παλινόρθωση της βασιλείας στην Ελλάδα το 1935, ο Ανδρέας ξαναπήρε τον βαθμό τού αντιστρατήγου. Ο Ανδρέας πέθανε στα 62 του χρόνια, την 3η Δεκεμβρίου του 1944, ακριβώς τη μέρα που οι Άγγλοι αιματοκυλούσαν την Αθήνα στα «Δεκεμβριανά».
Η επίμαχη επιστολή στον Ιωάννη Μεταξά
Η επιστολή που εστάλη στον φίλο του Ιωάννη Μεταξά (1921) και αργότερα παρέθεσε ο τελευταίος στο Ημερολόγιό του, δείχνει τα αισθήματα του Βασιλόπαιδος Ανδρέα προς τους… ομοεθνείς του:
«Ἀπαίσιοι πραγματικῶς εἶναι οἱ ἐδῶ Ἕλληνες, ἐκτὸς ἐλαχίστων. Ἐπικρατεῖ Βενιζελισμὸς ὀγκώδης καὶ κατὰ τὴν 15ην Δεκεμβρίου εἶχον κλείσει σχεδὸν ὅλα τὰ καταστήματα. Θὰ ἤξιζε πράγματι νὰ παραδώσωμεν τὴν Σμύρνην εἰς τὸν Κεμὰλ διὰ νὰ τοὺς πετσοκόψῃ ὅλους αὐτοὺς τοὺς ἀχρείους, οἱ ὁποῖοι φέρονται οὕτω κατόπιν τοῦ φοβεροῦ αἵματος ὅπερ ἐχύσαμεν ἐδῶ. Αἵματος τῆς Παλαιᾶς Ἑλλάδος δέ, διότι ὅλα τὰ παιδιὰ τῶν ὁπωσδήποτε καλυτέρων οἰκογενειῶν τῶν ἐνταύθα ὑπηρετοῦν εἰς τὴν Σμύρνην καὶ τὰ μετόπισθεν, ἀλλοίμονον δὲ ἂν ἓν οἱονδήποτε τμῆμα εὑρεθῇ σχηματισμένον μόνον ἀπὸ Μικρασιάτας καὶ ἐνώπιον τοῦ ἐχθροῦ…», είναι μόνο ένα απόσπασμα.