Τα λόγια του Αγίου Παΐσιου για την κατάσταση των ψυχών μετά τον θάνατο δίνουν απαντήσεις σε αγωνίες πολλών πιστών, ιδιαίτερα σε μέρες όπως η Ανάσταση. Μέσα από τις διδαχές του, φωτίζονται θέματα όπως η μετά θάνατον ζωή, η κατάσταση των κεκοιμημένων και η δύναμη της προσευχής για τη σωτηρία τους.
Ο θάνατος ως προσωρινός αποχωρισμός
Ο Άγιος Παΐσιος τόνιζε ότι ο θάνατος δεν είναι το τέλος, αλλά μια προσωρινή μετάβαση από τη μια ζωή στην άλλη:
«Ο θάνατος είναι αποχωρισμός για λίγα χρόνια… Ο άνθρωπος στην πραγματικότητα δεν πεθαίνει».
Τον παρομοίαζε με έναν αποχωρισμό όπως όταν κάποιος φεύγει για το εξωτερικό για λίγα χρόνια, προκαλώντας λύπη αλλά όχι απελπισία. Γι’ αυτό, έλεγε, ο θάνατος πρέπει να αντιμετωπίζεται πνευματικά, χωρίς απόγνωση, αλλά με πίστη στην Ανάσταση.
Αναφερόμενος στην κατάσταση των ψυχών, εξηγούσε πως όταν ο άνθρωπος πεθαίνει, αποκτά αμέσως επίγνωση της πνευματικής του κατάστασης:
«Ναι, συνέρχεται και λέει “τι έκανα;” αλλά “φαϊντά γιοκ” – δηλαδή δεν ωφελεί αυτό».
Σύγκρινε την κατάσταση αυτή με έναν μεθυσμένο που κάνει κακό και μετανιώνει όταν ξεμεθύσει.
Μια πρόγευση της Δευτέρας Παρουσίας
Η κρίση για κάθε ψυχή, σύμφωνα με τον Άγιο, ξεκινά ήδη με τον θάνατο:
«Για τον άνθρωπο που πεθαίνει γίνεται κατά κάποιον τρόπο η Δευτέρα Παρουσία, γιατί κρίνεται ανάλογα με την κατάσταση στην οποία τον βρίσκει ο θάνατος».
Εξηγούσε ότι όσοι είναι στην κόλαση βρίσκονται υπόδικοι, όπως οι φυλακισμένοι που περιμένουν την τελική δίκη, ενώ οι Άγιοι και ο ληστής βρίσκονται ήδη στον Παράδεισο, χωρίς να έχουν ακόμα λάβει την πλήρη δόξα τους.
Γιατί καθυστερεί η τελική κρίση
Ο Θεός, είπε ο Άγιος, παρατείνει την τελική κρίση γιατί περιμένει από τους ανθρώπους να μετανοήσουν. Αυτή η καθυστέρηση όμως, ενώ προσφέρει ευκαιρία στους ζωντανούς, στερεί από τους Αγίους την τελική δόξα τους.
«Αδικούμε τους Αγίους, γιατί δεν μπορούν να λάβουν την τέλεια δόξα…»
Οι προσευχές των ζωντανών για τους κεκοιμημένους
Ο Άγιος Παΐσιος εξηγούσε ότι οι ψυχές των νεκρών δεν μπορούν πλέον να βοηθήσουν τον εαυτό τους και περιμένουν από εμάς:
«Όσοι βρίσκονται στον Άδη μόνον ένα πράγμα θα ήθελαν από τον Χριστό: να ζήσουν πέντε λεπτά, για να μετανοήσουν».
Η προσευχή μας, τα μνημόσυνα και οι ελεημοσύνες λειτουργούν ως μέσα βοήθειας για τις ψυχές που είναι υπόδικες και έχουν φιλότιμο.
Ο Θεός επιθυμεί να τις σώσει, αλλά χρειάζεται το «δικαίωμα» που Του δίνει η προσευχή των ζώντων:
«Όταν εμείς προσευχόμαστε για τους κεκοιμημένους, Του δίνουμε το δικαίωμα να επεμβαίνη».
Η δύναμη των μνημοσύνων
Τα μνημόσυνα, σύμφωνα με τον Άγιο, είναι η τελευταία ευκαιρία των κεκοιμημένων να βοηθηθούν μέχρι την τελική Κρίση. Η Εκκλησία με τα κόλλυβα και τις Θείες Λειτουργίες, προσφέρει αυτό το μέσο.
«Τα μνημόσυνα είναι ο καλύτερος δικηγόρος για τις ψυχές των κεκοιμημένων».
Σημείωνε μάλιστα τη σημασία του σιταριού στα κόλλυβα, που συμβολίζει την Ανάσταση, λέγοντας: «Σπείρεται εν φθορά, εγείρεται εν αφθαρσία».
Η ευθύνη μας απέναντι στους κεκοιμημένους
Οι ζωντανοί έχουν καθήκον να προσεύχονται όχι μόνο για τους δικούς τους αλλά και για εκείνους που δεν έχουν κανέναν να τους μνημονεύσει. Ακόμη και μία μικρή προσευχή, όπως ένα κομποσχοίνι, έχει αξία:
– «Άμα κάνης κομποσχοίνι γι’ αυτόν, βάλε και άλλους κεκοιμημένους. Γιατί να πάη μια αμαξοστοιχία με έναν μόνον επιβάτη;»
Ο Άγιος ενθάρρυνε να γίνονται Θείες Λειτουργίες, σαρανταλείτουργα και ελεημοσύνες, ιδιαίτερα για όσους είχαν δύσκολη ή φαινομενικά σκληρή ζωή.
Η σωτηρία και η ζωή μας
Η πνευματική μας κατάσταση επηρεάζει όχι μόνο εμάς αλλά και τους προγόνους μας:
«Οι κεκοιμημένοι νιώθουν χαρά, όταν ένας απόγονός τους είναι κοντά στον Θεό».
Αντίθετα, αν ζούμε μακριά από το πνεύμα, τότε εκείνοι λυπούνται, γιατί βλέπουν ότι ο κόπος τους δεν έφερε πνευματικούς καρπούς.
Η πιο ισχυρή βοήθεια προς τους κεκοιμημένους είναι η προσωπική μας πορεία προς τον Θεό:
«Η προσεκτική ζωή μας είναι το καλύτερο από όλα τα μνημόσυνα που μπορούμε να κάνουμε για τους κεκοιμημένους».
Τα λόγια του Αγίου παραμένουν ζωντανά
Ο Άγιος Παΐσιος εκοιμήθη το 1994, όμως τα λόγια του παραμένουν ζωντανά, γιατί ειπώθηκαν πρόσφατα, με απλότητα και βάθος που αγγίζουν τις καρδιές.
Και όπως κάθε εποχή, όσο σκοτεινή κι αν είναι, γεννά τους ανθρώπους που θα τη φωτίσουν, έτσι και σήμερα υπάρχουν εκείνοι που διατηρούν το φως της πίστης και το μεταδίδουν.