Ο Άγιος Παΐσιος είχε μιλήσει ξεκάθαρα για τη βασκανία και το πώς επηρεάζει τους ανθρώπους όταν προέρχεται από ζήλεια και κακότητα. Παρακάτω παρατίθενται λόγια και διευκρινίσεις του Γέροντα για το “κακό μάτι”, καθώς και η στάση της Εκκλησίας απέναντι στο φαινόμενο.
Η Εκκλησία αναγνωρίζει τη βασκανία
– Γέροντα, τη βασκανία την παραδέχεται η Εκκλησία;
– Ναι, υπάρχει και ειδική ευχή (Ο Γέροντας τόνιζε πως μόνο ο ιερέας μπορεί να διαβάζει την ευχή για βασκανία). Όταν κανείς λέει κάτι με φθόνο, τότε πιάνει το «μάτι».
– Πολλοί, Γέροντα, ζητούν «ματάκια» για τα μωρά, για να μην τα ματιάζουν. Κάνει να φορούν τέτοια;
– Όχι, δεν κάνει. Να λέτε στις μητέρες σταυρό να τα φορούν.
Η υπερηφάνεια και οι πνευματικοί νόμοι
– Γέροντα, αν κανείς επαινέσει ένα ωραίο έργο, και αυτοί που το έφτιαξαν δεχθούν τον έπαινο με υπερήφανο λογισμό και γίνει ζημιά, αυτό είναι βασκανία;
– Αυτό δεν είναι βασκανία. Σ’ αυτήν την περίπτωση λειτουργούν οι πνευματικοί νόμοι. Παίρνει τη Χάρη Του ο Θεός από τον άνθρωπο, και τότε γίνεται ζημιά.
Όταν η ζήλεια συνδυάζεται με κακότητα
Ο Γέροντας εξηγούσε πως η βασκανία δεν είναι πολύ συχνή, αλλά εμφανίζεται σε ορισμένες περιπτώσεις. Ιδιαίτερα εκείνοι που συνδυάζουν ζήλεια με κακότητα είναι αυτοί που μπορούν να προκαλέσουν το κακό μάτι.
Μια γυναίκα, για παράδειγμα, βλέπει ένα όμορφο παιδάκι και τη μητέρα του και σκέφτεται με φθόνο:
«Γιατί να μην το είχα εγώ αυτό το παιδί; Γιατί να το δώσει ο Θεός σ’ αυτή;»
Τότε, σύμφωνα με τον Άγιο, το παιδί αυτό μπορεί να πάθει ζημιά – να μην κοιμάται, να κλαίει, να βασανίζεται, γιατί ειπώθηκε κάτι με κακότητα. Αν τύχει και αρρωστήσει και πεθάνει, εκείνη η γυναίκα θα αισθανθεί χαρά μέσα της.
Όταν ο φθόνος γυρνάει πίσω
Άλλος μπορεί να δει ένα μοσχαράκι και να το λαχταρήσει με ζήλεια, και το ζώο να πεθάνει αμέσως. Πολλές φορές, όμως, η αιτία βρίσκεται στον ίδιο τον γονιό.
Ο Άγιος Παΐσιος εξηγεί ότι μπορεί η μητέρα ενός παιδιού να είχε πει κάποτε με κακία για ένα άλλο παιδί που ήταν αδύναμο:
«Τί είναι αυτό; Τί σκελετωμένο παιδί!»
Καμαρώνοντας το δικό της, περιφρόνησε το άλλο. Και τότε, ό,τι είπε για το ξένο παιδί μπορεί να στραφεί στο δικό της.
Έτσι, το παιδί αρχίζει να υποφέρει χωρίς να φταίει. Αδυνατίζει, ταλαιπωρείται, λειώνει για να έρθει η μητέρα σε επίγνωση του σφάλματός της. Όπως τόνιζε ο Άγιος:
«Τότε φυσικά το παιδί θα πάει μάρτυρας! Τα κρίματα του Θεού είναι άβυσσος.»
Αναφορά από το έργο του Γέροντα
Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου – Λόγοι Α΄, «Με πόνο και αγάπη για το σύγχρονο άνθρωπο», Ιερόν Ησυχαστήριον «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος» Σουρωτή Θεσσαλονίκης, 1998, σ. 109.