Ο Άγιος Παΐσιος αποτελεί μία μεγάλη μορφή της σύγχρονης Ορθοδοξίας.
Όπως είναι γνωστό και από την τηλεοπτική σειρά «Άγιος Παΐσιος – Από τα Φάρασα στον Ουρανό», γεννήθηκε στα Φάρασα της Καππαδοκίας στις 25 Ιουλίου 1924.
Το κοσμικό του όνομα ήταν Αρσένιος Εζνεπεκίδης. Το όνομα Αρσένιος το έλαβε λίγες μέρες μετά τη γέννησή του από τον εφημέριο του χωριού και σύγχρονο άγιο της Εκκλησίας μας, Αρσένιο τον Καππαδόκη.
Οι γονείς του ονομάζονταν Πρόδρομος και Ευλαμπία. Είχε άλλα εννιά αδέρφια: την Αικατερίνη, τη Σωτηρία, τη Ζωή, τη Μαρία, τον Ραφαήλ, την Αμαλία, τον Χαράλαμπο που είχαν γεννηθεί στα Φάρασα, ενώ η Χριστίνα και ο Λουκάς γεννήθηκαν στην Κόνιτσα όπου είχε εγκατασταθεί η οικογένεια του Παΐσιου από το 1927.
Το 1950 ο Παΐσιος (τότε είχε ακόμα το κοσμικό όνομα Αρσένιος), επισκέφθηκε το Άγιο Όρος για πρώτη φορά. Αρχικά κατέλυσε στη σκήτη του Αγίου Παντελεήμονος και στη συνέχεια πήγε στη Μονή Εσφιγμένου. Μετά το διάστημα της δοκιμασίας πήρε τη ρασοευχή στις 27 Μαρτίου 1954 και ονομάστηκε Αβέρκιος. Στις 12 Μαρτίου 1956 αναχώρησε από τη Μονή Εσφιγμένου και πήγε στη μονή Φιλοθέου.
Στις 3 Μαΐου 1957 έστειλε στη μητέρα του φωτογραφία στην οποία γράφει: «Μοναχός Παΐσιος Φιλοθεΐτης».
Τον Αύγουστο του 1958 αναχώρησε από το Άγιο Όρος και πήγε στην Κόνιτσα. Εκεί εγκαταστάθηκε στην ιερά Μονή Παναγίας Στομίου που είναι χτισμένη σε μία από τις εντυπωσιακότερες τοποθεσίες της χώρας μας, στη χαράδρα του Αώου ανάμεσα στις απότομες πλαγιές της Τύμφης (υψόμετρο 2.497 μέτρα) και της Τραπεζίτσας (υψόμετρο 2.024 μέτρα). Ο Παΐσιος άρχισε την ανοικοδόμηση της μονής που βρισκόταν σε κατάσταση εγκατάλειψης. Παράλληλα έστρεψε το ενδιαφέρον του στους Ευαγγελικούς και τους Μωαμεθανούς που υπήρχαν τότε στην Κόνιτσα.
Ο πειρασμός του Παΐσιου στην Κόνιτσα
Ένα άγνωστο γεγονός που συνέβηκε όταν ο Παΐσιος βρισκόταν στη μονή Στομίου είναι το ακόλουθο:
Ο Γέροντας ανησυχούσε όταν μάθαινε ότι κάποιος γνωστός του δεν ακολουθεί το δρόμο του Θεού. Ήθελε δε να τον βοηθήσει προκειμένου να μετανοήσει. Κάποτε έμαθε για την αμαρτωλή ζωή μιας γυναίκας η οποία ήταν συμμαθήτριά του στο δημοτικό σχολείο.
Της έστειλε μήνυμα να πάει στο μοναστήρι να τον δει. Εκείνη πήγε και ο Γέροντας της μίλησε αυστηρά. Φεύγοντας η γυναίκα, ο Γέροντας αισθάνθηκε σαρκικό πειρασμό τον οποίο δεν μπορούσε ν’ αντιμετωπίσει. Ταραγμένος πήρε το τσεκούρι και αυτοτραυματίστηκε στο πόδι, με σκοπό ν’ αποφύγει τον πειρασμό. Μετά απομακρύνθηκε απ’ το μοναστήρι και κάποια στιγμή έπεσε στο μονοπάτι εξαντλημένος. Δεν μπορούσε να δώσει κάποια εξήγηση σ’ αυτό που του συνέβη.
Ο νους του στράφηκε πάλι προς τη γυναίκα και μονολόγησε: «Θεέ μου, αν αυτή αισθανθεί έναν τέτοιο πειρασμό, πώς θα τον αντέξει;». Και αμέσως ο Γέροντας ελευθερώθηκε. Ήδη είχε μετανιώσει για τα σκληρά λόγια που είχε πει στην αξιολύπητη γυναίκα.
Στις 30 Σεπτεμβρίου 1962 ο Παΐσιος παρέδωσε τη μονή Στομίου στον ιερομόναχο Ιάκωβο Παπαδέλη. Είχε αποφασίσει να μεταβεί στο Σινά. Οι κάτοικοι της Κόνιτσας στενοχωρήθηκαν πολύ για τη φυγή του.
Ο Παΐσιος στην Έρημο του Σινά
Μετά τις αναγκαίες προετοιμασίες ο Παΐσιος πήγε στο Σινά και άρχισε την ασκητική ζωή στο κελί των αγίων Γαλακτίωνος και Επιστήμης έξω από τη μονή της Αγίας Αικατερίνης. Εκεί έζησε έντονη πνευματική ζωή, ενώ με την προσευχή του θαυματουργούσε. Όταν πήγε στο Σινά η περιοχή μαστιζόταν από παρατεταμένη ανομβρία. Ο Παΐσιος προέτρεψε και άλλους μοναχούς να τελέσουν αγρυπνία και να παρακαλέσουν τον Θεό να βρέξει. Πραγματικά την επόμενη μέρα έβρεξε πολύ.
Ο Παΐσιος που ήταν εξαιρετικός ξυλουργός ασχολήθηκε πολύ στο Σινά με την ξυλογλυπτική. Καθώς δεν είχε τα ανάλογα εργαλεία διέλυσε ένα ψαλίδι που είχε φέρει από την Κόνιτσα, τρόχισε τις λεπίδες του και με αυτές δούλευε πάνω στο ξύλο. Ανέπτυξε επίσης ξεχωριστή σχέση με τους Βεδουΐνους στους οποίους ήταν πολύ αγαπητός. Πουλούσε στους προσκυνητές ξύλινους σταυρούς που έφτιαχνε ο ίδιος και τα χρήματα τα έδινε σε αυτούς. Όμως και στο Σινά τα προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε τον ταλαιπωρούσαν. Σε επιστολή που έστειλε σε γνωστό του στις 16/6/1963 γράφει:
…Εδώ δεν έχω τίποτε σχεδόν. Λιγάκι το υψόμετρο με πειράζει, διότι στην μονήν είναι 1.500 μέτρα κι εδώ που μένω κοντά στα 2.000 μέτρα. Εκτός τούτου δεν έχει οξυγόνο διότι είναι τελείως γυμνό τα μέρος. Φυσικά δεν πρέπει να γίνεται λόγος στους δικούς μου δια να μην στεναχωριούνται. Όταν δε φυσάει αισθάνομαι πονοκέφαλον και να μου κρατιέται η αναπνοή. Αλλά ευτυχώς που είναι πλησίον μου πολύ ο Θεός και με τρέφει με το ουράνιο μάννα, την θείαν χάρη του, και αισθάνομαι μεγάλη χαρά… Πολύ θα σε παρακαλέσω να κάμεις προσευχή με τα παιδάκια σου διά μία υπόθεσιν δική μου δια να με δυναμώσει και να γίνει το πανάγιον θέλημα του Θεού, ό, τι ορίζει. Επιφυλάσσομαι να σας γράψω περισσότερο. Το μόνο που σας γράφω είναι ότι ο καλός Θεός εργάζεται. Να μην γίνεται φυσικά λόγος.
Με αγάπη Χριστού
μοναχός Παΐσιος
Η επιστροφή στο «Περιβόλι της Παναγίας»
Στο Σινά ο Παΐσιος έμεινε περίπου ένα χρόνο. Όμως τον ταλαιπωρούσε το κλίμα της περιοχής. Έτσι αποφάσισε να επιστρέψει στο Άγιο Όρος. Στις 12 Μαΐου 1964 εγκαταστάθηκε στη σκήτη των Ιβήρων στην καλύβα των Αγίων Αρχαγγέλων. Σταδιακά η υγεία του άρχισε να χειροτερεύει ανησυχητικά. Το 1966 πήγε στη Θεσσαλονίκη και έκανε εγχείρηση για την αφαίρεση τμήματος του πνεύμονα. Για τη σοβαρή αυτή εγχείρηση χρειάστηκε πολύ αίμα το οποίο προσέφεραν νέες θρησκευόμενες γυναίκες που αποτελούσαν στη συνέχεια τον πυρήνα του ιερού ησυχαστηρίου της Σουρωτής που άρχισε να χτίζεται το 1967.
Ο Παΐσιος ανάρρωσε για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα μετά την εγχείρηση στην οποία υποβλήθηκε. Όταν ανάρρωσε, επέστρεψε στο Άγιο Όρος και έμεινε στο «ξεροκάλυβο» του Υπατίου στα Κατουνάκια όπου ζούσε με μεγάλες στερήσεις.
Το 1968 οι ιερομόναχοι Βασίλειος (Γοντικάκης) και Γρηγόριος (Χατζηεμμανουήλ) ανέλαβαν την ευθύνη της Μονής Σταυρονικήτα που ήταν έτοιμη να κλείσει λόγω έλλειψης μοναχών. Ο Βασίλειος ανέλαβε καθήκοντα προϊσταμένου. Στις 2 Μαρτίου 1969 ο Παΐσιος εγκαταστάθηκε στο ερημικό κελί του Τίμιου Σταυρού αλλά διατήρησε την επικοινωνία του με τη Μονή Σταυρονικήτα. Σταδιακά η φήμη του άρχισε να μεγαλώνει και οι επισκέπτες του να πληθαίνουν.
1972: ο Παΐσιος στη γενέτειρά του
Στις 29 Οκτωβρίου 1972 ο Παΐσιος επισκέφθηκε τη γενέτειρά του τα Φάρασα της Καππαδοκίας. Οι εντυπώσεις του από το ταξίδι στην Τουρκία αποτυπώνονται ανάγλυφα στην κάρτα που έστειλε στον πρεσβύτερο Διονύσιο Τάτση.
Προ ημερών ήρθα από την Αγιά-Σοφιά. Πολύ πληγώθηκα που την είδα στα βρόμικα χέρια των Τούρκων. Αυτοί βρομίσανε ολόκληρη τη Βασιλεύουσα. Ο Θεός να δώσει το συντομότερο να έλθει η χάση του φεγγαριού των και να γίνει και πάλι δική μας η πόλη και η Αγια-Σοφιά. Αμήν. Αμήν.
Από Κωνσταντινούπολη – Άγκυρα – Καισάρεια και 200 χιλιόμετρα στο βάθος της Ανατολής βρίσκεται το χωριό μου Φάρασα της Καππαδοκίας, που πήγα διεπίστωσα ότι οι Τούρκοι όταν βλέπουν Έλληνες, είναι όλο ανησυχία και φανερώνουν με αυτό ότι τα μέρη αυτά δεν είναι δικά τους αλλά τα έχουν αρπαγμένα και φοβούνται.
Και πάλι χαίρε
Μοναχός Παΐσιος
Το 1978 ο Παΐσιος μετά από παράκληση του Αρχιεπισκόπου Αυστραλίας Στυλιανού επισκέφθηκε τη μακρινή χώρα για να τονώσει πνευματικά τους ομογενείς μας και στις 13 Μαΐου 1979 αναχώρησε από το σταυρονικητιανό κελί του Τιμίου Σταυρού.
Ο Παΐσιος στην «Παναγούδα»
Μετά την αναχώρησή του από το κελί του Τιμίου Σταυρού ο Παΐσιος πήγε στο κουτλουμουσιανό κελί «Παναγούδα» που βρίσκεται στη σκήτη του Αγίου Παντελεήμονα. Η προσωνυμία «Παναγούδα» σημαίνει Παναγίτσα και δόθηκε γιατί το εκκλησάκι του κελιού είναι αφιερωμένο στη Γέννηση της Θεοτόκου.
Στην «Παναγούδα» ο Παΐσιος δεχόταν καθημερινά δεκάδες, κάποτε κι εκατοντάδες, επισκέπτες. Ο άγιος δεχόταν τους επισκέπτες, τους κερνούσε ένα λουκούμι ή ό, τι άλλο είχε και συζητούσε μαζί τους. Από την «Παναγούδα» πέρασαν τα επόμενα χρόνια χιλιάδες άνθρωποι που ζητούσαν την προσευχή και τη συμβουλή του Παΐσιου.
Τον Οκτώβριο του 1993 ο Παΐσιος για λόγους υγείας μεταβαίνει στη Θεσσαλονίκη και κάνει γενικές εξετάσεις. Διαπιστώνεται η σοβαρότητα της κατάστασης του και αρχίζει θεραπεία. Στις 4 Φεβρουαρίου 1994 υποβάλλεται σε εγχείρηση στο έντερο. Διαπιστώνεται ότι ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε πολλά σημεία του σώματός του. Υπήρξε έντονη ανησυχία στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, στην Εκκλησία της Ελλάδας, στο Άγιον Όρος αλλά και στους πιστούς. Δυστυχώς ο Παΐσιος είχε αρχίσει σιγά σιγά να σβήνει. Στις 12 Ιουλίου 1994 ημέρα Τρίτη ο Παΐσιος εκοιμήθη εν Κυρίω κι ετάφηκε στο ησυχαστήριο της Σουρωτής δίπλα στον ναό του Αγίου Αρσενίου.
Η κατάταξη του Παΐσιου ως άγιου έγινε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως στις 23 Ιουλίου 2015. Η μνήμη του τιμάται στις 12 Ιουλίου.
Προφητείες και θαύματα
Ο Παΐσιος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αναβίωση του μοναχισμού στο Άγιο Όρος που βρισκόταν σε παρακμή τη δεκαετία του 1960. Επίσης είναι γνωστός για τα θαύματα και τις προφητείες του. Ο πρεσβύτερος Διονύσιος Δ. Τάτσης παρουσιάζει στο βιβλίο του «Ο ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΠΑΪΣΙΟΣ» ορισμένα απ’ αυτά. Παραθέτουμε εδώ ενδεικτικά μερικά.
ιη’. Είπε ο Γέροντας: «Τη Βόρειο Ήπειρο οι μεγάλοι τη χαντάκωσαν. Αυτοί πρέπει να κανονίσουν και τώρα το θέμα. Χρειάζεται διάκριση από εμάς για να μη γίνονται υπερβολές και δημιουργείται αναταραχή στον κόσμο».
ιθ’. Για το ελληνικό Έθνος που δεν βαδίζει ορθά, ο π. Παΐσιος είπε: «Εμείς σαν Έλληνες δεν κάνουμε τίποτα. Ευτυχώς που θα κάνει ο Θεός τώρα κάτι, γιατί αλλιώς με μας χωριό δεν γίνεται. Θα τα βολέψει ο Θεός τα πράγματα. Μετά από ένα διάστημα δεν θα βρίσκεται άπιστος άνθρωπος. Τώρα πρέπει να εργασθεί κανείς. Περνάμε τα χειρότερα χρόνια. Πολλοί Άγιοι θα ήθελαν να ζούσαν στην εποχή μας, γιατί θα τους δίνονταν η ευκαιρία να αγωνιστούν πολύ. Και πολλοί ευλαβείς χριστιανοί θα ήθελαν να ζούσαν στην εποχή μας για να αγωνιστούν κι αυτοί. Εμείς δυστυχώς μένουμε έτσι».
Για τη διάλυση της Τουρκίας
Επισκέφθηκε το Γέροντα μια ομάδα Κυπρίων, οι οποίοι ήθελαν να συζητήσουν το εθνικό τους θέμα. Το υπαίθριο αρχονταρίκι ήταν έτοιμο.
– Από πού είστε; τους ρώτησε ο Γέροντας.
– Από την Κύπρο, Γέροντα.
– Τι κάνετε, πώς τα περνάτε εκεί;
– Τι να κάνουμε, Γέροντα, μας έφαγαν οι Τούρκοι.
Ο Γέροντας χαμογελώντας τους είπε:
– Εγώ δεν σας βλέπω φαγωμένους.
Τους έβαλε να καθίσουν, τους κέρασε και μετά τους είπε:
– Μη φοβάστε τους Τούρκους, θα διαλυθούν.
Οι επισκέπτες του παραξενεύτηκαν, αλλά ο Γέροντας συνέχισε:
– Ναι, σας λέω. Η Τουρκία θα διαλυθεί. Τώρα εσείς να κάνετε τον ψόφιο κοριό και θα ’ρθει ο καιρός που οι Τούρκοι θα πάθουν ζημιά. Κούρδοι και Αρμένιοι θα κάνουν δικό τους κράτος, θα ανεξαρτητοποιηθούν. Οι υπόλοιποι, επειδή δεν σέβονται τους διεθνείς κανόνες, θα διαλυθούν ευγενώς από τους Μεγάλους. Μετά σε μας τους Έλληνες θα δώσουν την Πόλη, όχι γιατί θα μας αγαπούν, αλλά γιατί θα έχουμε τηρήσει μετριοπαθή στάση. Ναι, την Πόλη θα την ξαναπάρουμε.
Προστάτης των παιδιών
Ο Άγιος Παΐσιος άρπαξε ένα παιδί από τους τροχούς αυτοκινήτου ενώ ήταν στο Όρος!
Ένα μικρό παιδί οδηγώντας απρόσεκτα το ποδήλατό του βρέθηκε μπροστά σε φορτηγό, το οποίο χτύπησε το παιδί και θα το πολτοποιούσε, αν ξαφνικά με θαυμαστό τρόπο, ένας μοναχός δεν το άρπαζε από τους τροχούς του αυτοκινήτου.
Το παιδί είδε το μοναχό, αλλά δεν ήξερε ποιος ήταν.
Όταν πήγε στο σπίτι του, διηγήθηκε στον πατέρα του αυτό που του συνέβη και πήραν την απόφαση να πάνε στο Άγιον Όρος να βρουν το μοναχό και να τον ευχαριστήσουν.
Γυρίζοντας τα μοναστήρια και τα κελιά, έφτασαν και στον π. Παΐσιο.
Το μικρό παιδί αμέσως τον αναγνώρισε και πήρε την ευχή του.
Πηγές: Πρεσβύτερου Δ. Τάτση, «Ο Γέροντας Παΐσιος – Βιογραφικά στοιχεία – Διδαχές – Επιστολές – περιστατικά – Κείμενα», Η’ Έκδοση, Νοέμβριος 2014
Πρεσβύτερος Διονύσιος Τάτσης, «Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΣΤΟΜΙΟΥ ΚΟΝΙΤΣΗΣ ΚΑΙ Ο ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΠΑΪΣΙΟΣ», Α’ Έκδοση 2008