Το πρωί της Πέμπτης 24 Δεκεμβρίου 2015, ο 17χρονος Άλαν ήταν πιστός στο ραντεβού με την ψυχολόγο του. Ήταν πολύ στεναχωρημένος. Το βράδυ της ίδιας ημέρας, παραμονή Χριστουγέννων, αυτοκτόνησε.
Στις αρχές εκείνου του Δεκεμβρίου μπήκε σε κλινική καθώς διαγνώστηκε με κατάθλιψη βαριάς μορφής. Για πολλοστή φορά ήταν θύμα bullying στο σχολείο του, λόγω της εμφάνισής του. «Άλαν, έχεις και στήθος;» ήταν το «αστείο» των συμμαθητών του.
Από τα 14 του οι λεκτικές, και όχι μόνο, επιθέσεις ήταν η καθημερινότητά του. Ήταν ο λόγος που άλλαζε συχνά σχολεία, αλλά όπου κι αν πήγαινε η συμπεριφορά ήταν ίδια. Βρισιές χυδαίες, επειδή ήταν διαφορετικός.
Τρία χρόνια μάζευε μέσα του. Δεν απάντησε ποτέ. Δεν έβρισε, δεν χτύπησε. Το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων, πήρε πολλά χάπια, ήπιε και λίγο αλκοόλ και βυθίστηκε για πάντα στη σιωπή.
«Θέλω να πω την ιστορία του γιου μου για να μη συμβεί ποτέ ξανά σε άλλο παιδί κάτι παρόμοιο. Δεν πρέπει να επαναληφθεί αυτό το έγκλημα. Ο γιος μου δεν αυτοκτόνησε, ήταν θύμα δολοφονίας της κοινωνίας. Ήταν η θυσία του επειδή υπήρξε διαφορετικός».
Είναι τα λόγια της Εστέρ, μητέρας του Άλαν, του αγοριού που αυτοκτόνησε στις 24 Δεκεμβρίου 2015 στη Βαρκελώνη, είκοσι ημέρες από τότε που έγινε ο πρώτος ανήλικος που άλλαξε ταυτότητα επιλέγοντας να αλλάξει φύλο.
«Διάλεξε το Άλαν, επειδή είναι το αντίστροφο του Νάλα. Είναι η γάτα μας. Η καημένη τον ψάχνει όλες αυτές τις μέρες» λέει κλαίγοντας η Εστέρ.
«Ήταν ένα πολύ ευαίσθητο παιδί. Ήθελε πολύ να βοηθά αυτούς που είχαν ανάγκη, έκανε παρέα με παιδιά αυτιστικά, με παιδιά που είχαν σύνδρομο Ντάουν.
Ένιωθε και ο ίδιος ιδιαίτερος. Από μικρός ήταν διαφορετικός στην εμφάνιση και στα 14 είπε ανοικτά ότι τον τραβούσε το ίδιο φύλο. Στο σχολείο τον έλεγαν π@@@@η και διάφορα τέτοια. Στο σχολείο του έλεγαν ότι δεν μπορούσε να πηγαίνει στις τουαλέτες των αγοριών, αλλά ούτε και σε αυτές των κοριτσιών.
Του έκαναν την καθημερινότητα ανυπόφορη. Τον έσπρωχναν και τον κλωτσούσαν. Τον πετούσαν από τις σκάλες. Του σήκωναν τη μπλούζα και του κατέβαζαν το παντελόνι για να δουν τα γεννητικά του όργανα» συνεχίζει την αφήγησή της η Εστέρ.
«Οι καθηγητές στο σχολείο άργησαν πάρα πολύ να αντιδράσουν. Δεν μπορώ να κάνω κάποιο παράπονο, κατάλαβαν από την αρχή τι συνέβαινε με το παιδί μου. Από την άλλη, γνωρίζουν ποιος είναι ο νταής, ποιος είναι το αφεντικό στο σχολείο. Και γνωρίζουν ότι αυτός που είναι διαφορετικός πάντα γίνεται θύμα.
Γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν για τον βοηθήσουν, αλλά για ποιο λόγο αποφεύγουν να ρωτούν τα παιδιά αν τους έχει κάνει κακό κάποιος συμμαθητής τους; Στις 21 Δεκεμβρίου είχαμε ραντεβού με τον διευθυντή του σχολείου, αλλά δεν πήγαμε διότι ο Άλαν έπρεπε να δει τον ψυχολόγο.
Είχαμε προγραμματίσει νέα συνάντηση για τις 11 Ιανουαρίου. Και δείτε τι έγινε…».
Η 6η Μαρτίου είναι Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Σχολικού Εκφοβισμού, κατά του Bullying, όπως είναι ευρέως γνωστό ένα από τα πιο σοβαρά σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα. Πολυπληθή τα κρούσματα του, σε παγκόσμιο επίπεδο με θύματά του μικρά παιδιά.
Παιδιά τα οποία υπόκεινται σωματική ή λεκτική βία, ή το συνδυασμό και των δύο, άνευ λόγου. Οι θύτες τους είναι συνήθως είτε συνομήλικοι, ή λίγα χρόνια μεγαλύτεροι συμμαθητές τους από το κοινό σχολικό τους περιβάλλον. Οι συνέπειες του bullying διόλου ευκαταφρόνητες καθώς διαταράσσουν τη ψυχοσωματική υγεία των παιδιών, ακόμη και στην περίπτωση, που δεν υποστούν, οποιασδήποτε μορφής, άσκηση σωματικής βίας.
Σύμφωνα με την Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου, τα περιστατικά εκφοβισμού εκδηλώνονται με μεγαλύτερη συχνότητα στο δημοτικό και στο γυμνάσιο, ενώ στο λύκειο μειώνονται.
Τα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια εμπλέκονται πιο συχνά σε περιστατικά βίας, σε αναλογία 3 προς 1. Επίσης, τα αγόρια συμμετέχουν περισσότερο σε περιστατικά σωματικής βίας, ενώ τα κορίτσια σε περιστατικά λεκτικής βίας και έμμεσου εκφοβισμού. Το πιο ανησυχητικό στοιχείο όμως είναι ότι οι μισοί από τους μαθητές που δέχονται επιθέσεις εκφοβισμού και βίας στο σχολείο δεν αναφέρουν πουθενά το γεγονός!
Τα παιδιά δεν μιλάνε για τον εκφοβισμό που δέχονται συνήθως επειδή φοβούνται αντίποινα, νιώθουν ενοχές ή ντροπή, νομίζουν πως θα τιμωρηθούν, πιστεύουν πως δεν θα βοηθηθούν ή απλά δεν υπάρχει κανείς με τον οποίο να νιώθουν αρκετά οικεία ώστε να μοιραστούν αυτό που τους συμβαίνει. Έτσι συχνά η οικογένεια και το περιβάλλον του σχολείου μένουν απληροφόρητοι και ανυποψίαστοι.
Τα παιδιά που εκφοβίζονται, ή τα παιδιά-θύματα όπως ονομάζονται, είναι συνήθως παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση, που δεν πιστεύουν πολύ στον εαυτό τους και δυσκολεύονται να τον υπερασπιστούν.
Είναι περισσότερο μοναχικά, προτιμούν να μένουν στο περιθώριο και να μη συμμετέχουν σε σχολικές δραστηριότητες. Ως επί τω πλείστον, είναι παιδιά ντροπαλά και εσωστρεφή, υπερβολικά ήσυχα και ευαίσθητα στα πειράγματα. Δεν διεκδικούν αυτό που θέλουν και υποχωρούν εύκολα. Συχνά έχουν κάποια ιδιαιτερότητα ή κάποιο χαρακτηριστικό που τα διαφοροποιεί από το μέσο όρο (π.χ. κατάγονται από άλλη χώρα, είναι πολύ κοντά, έχουν παραπάνω κιλά, έχουν μια αναπηρία, φοράνε γυαλιά κτλ.), ενώ συνήθως προέρχονται και από υπερπροστατευτικές οικογένειες.
Από την άλλη πλευρά, τα παιδιά που εκφοβίζουν, ή παιδιά-δράστες όπως ονομάζονται (5-10% των μαθητών), είναι παιδιά που προσπαθούν με αυτή τους τη συμπεριφορά να τραβήξουν την προσοχή και να γίνουν περισσότερο δημοφιλή. Θεωρούν ότι με αυτόν τον τρόπο θα κυριαρχήσουν στην ομάδα των συνομηλίκων ή θα γίνουν αρχηγοί. Στην πραγματικότητα όμως, πρόκειται για παιδιά με βαθιά ανασφάλεια.
Συχνά ζηλεύουν το παιδί που εκφοβίζουν, ενώ συνήθως είναι και παιδιά που εκτίθενται έντονα σε βία μέσω τηλεόρασης, internet ή video games. Πολλές φορές αυτή τους η συμπεριφορά είναι και ένας τρόπος να εκφράσουν το θυμό τους για κάτι άλλο που συμβαίνει στην οικογένεια. Συνήθως είναι και τα ίδια αποδέκτες εκφοβιστικών ή βίαιων συμπεριφορών και είναι πιθανό να μεγαλώνουν σε ένα απορριπτικό και βίαιο περιβάλλον.
Τι μπορείς να κάνει ο καθένας, εσύ, εγώ; Αρχικά να αναγνωρίσουμε τέτοιου είδους συμπεριφορές, και να τις καταδικάσουμε ακόμη και όταν δεν μας αφορούν άμεσα! Μπορεί να μην είμαστε παιδιά ή γονείς και να μην μας αφορά απευθείας το θέμα, αλλά στον οικογενειακό, ή κοινωνικό περίγυρό μας, θα υπάρχουν, σίγουρα παιδιά.
Είναι εύκολο να μείνουμε αμέτοχοι. Μπορούμε, όμως, να είμαστε μέρος της λύσης του προβλήματος. Κι ας βοηθήσουμε τα παιδιά να γίνουν καλύτερα από εμάς…