Στατιστικά ηλικιακής κατανομής εκπαιδευτικών: Πάνω από το 60% άνω των 50 ετών
Ένα σημαντικό στατιστικό που αποκαλύπτει τη γήρανση του εκπαιδευτικού προσωπικού στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι ότι δύο στους τρεις καθηγητές είναι άνω των 50 ετών, ενώ το 20% των εκπαιδευτικών έχει περάσει την ηλικία των 60. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας, τα οποία δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα «Καθημερινή», αυτή η ηλικιακή κατανομή των καθηγητών υποδηλώνει την πείρα τους, αλλά ταυτόχρονα θέτει και ζητήματα που αφορούν την ανάγκη επιμόρφωσης, ιδιαίτερα σε τεχνολογικές εξελίξεις. Η ηλικία σχετίζεται επίσης με την πιθανότητα επαγγελματικής κόπωσης.
Μετά τους διορισμούς του περασμένου Αυγούστου, στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση υπηρετούν 66.447 μόνιμοι εκπαιδευτικοί, με ηλικίες που κυμαίνονται από 24 έως 67 έτη. Από αυτούς, 44.100 είναι άνω των 50 ετών, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 66,4% του συνόλου. Περίπου 13.033 καθηγητές, σχεδόν το 20%, είναι άνω των 60 ετών, ενώ η πλειονότητα των υπόλοιπων ανήκει στην ηλικιακή ομάδα των 40 με 50 ετών. Οι καθηγητές κάτω των 30 ετών είναι ελάχιστοι, με μόλις τρεις να είναι 24 ετών και δύο να είναι 25, διδάσκοντας μουσική και ναυτικά μαθήματα αντίστοιχα.
Στον τομέα των ειδικοτήτων, η πλειοψηφία των καθηγητών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ανήκει στην κατηγορία των φιλολόγων, με 16.738 εκπαιδευτικούς. Ακολουθούν οι μαθηματικοί με 7.833, οι καθηγητές πληροφορικής με 4.954 και οι γυμναστές με 3.657. Άλλες σημαντικές ειδικότητες είναι οι φυσικοί και οι καθηγητές της αγγλικής γλώσσας, ενώ οι θεολόγοι και οι καθηγητές οικονομικών μαθημάτων επίσης εκπροσωπούνται με σημαντικούς αριθμούς.
Στον αντίποδα, παρατηρείται σοβαρή έλλειψη σε ειδικότητες όπως αυτή των θεατρικών σπουδών, όπου μόνο 7 μόνιμοι καθηγητές είναι στη διάθεση των σχολείων, αναγκάζοντας τις ανάγκες του μαθήματος να καλύπτονται κυρίως από αναπληρωτές.
Αυξήσεις αποχωρήσεων εκπαιδευτικών
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση των αποχωρήσεων εκπαιδευτικών. Το σχολικό έτος 2023-2024 οι αποχωρήσεις ανήλθαν σε 2.233, με 450 από αυτές να προκύπτουν λόγω ορίου ηλικίας. Οι αιτήσεις παραίτησης ανήλθαν σε 1.783, ενώ υπήρξαν και 87 παραιτήσεις για σοβαρούς λόγους. Αυτή η τάση δεν αποτελεί νέο φαινόμενο, καθώς το προηγούμενο έτος, το 2022-2023, οι αποχωρήσεις έφθασαν τις 2.066, ενώ ο αριθμός των αυτοδίκαιων αποχωρήσεων για το τρέχον έτος προβλέπεται αυξημένος, με 513 καθηγητές να αναμένεται να συνταξιοδοτηθούν στις 30 Ιουνίου 2025.
Οι λόγοι πίσω από την αύξηση των αποχωρήσεων
Η αύξηση της ηλικίας των καθηγητών και οι συνεχείς αποχωρήσεις συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με το «πάγωμα» των διορισμών κατά τη διάρκεια των ετών της δημοσιονομικής λιτότητας. Οι ανάγκες των σχολείων καλύπτονταν τότε από αναπληρωτές, με αποτέλεσμα, όταν άρχισαν οι διορισμοί το 2019, τις θέσεις να καταλαμβάνουν εκπαιδευτικοί που ήταν ήδη κοντά στα 50 έτη και εργάζονταν επί πολλά χρόνια ως αναπληρωτές.
Όπως εξηγεί ο Νεκτάριος Κορδής, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΟΛΜΕ, «είμαστε ένας κλάδος γερασμένος. Υπάρχει σχεδόν μισός αιώνας διαφορά ηλικίας με τους μαθητές μας, κάτι που αλλάζει τα δεδομένα στον τρόπο που πρέπει να τους διαχειριστούμε. Παράλληλα, πολλοί εκπαιδευτικοί αντιμετωπίζουν επαγγελματική εξουθένωση».
Αντιμετώπιση των προκλήσεων της σχολικής βίας
Ένα άλλο μείζον πρόβλημα που επηρεάζει τους εκπαιδευτικούς είναι η διαχείριση περιστατικών σχολικής βίας. Σύμφωνα με τον Θοδωρή Κατσωνόπουλο, ο οποίος συμμετέχει στο Κεντρικό Υπηρεσιακό Συμβούλιο Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ΚΥΣΔΕ), «τα συνεχόμενα περιστατικά βίας στα σχολεία δεν μπορούν να διαχειριστούν μόνο από τους εκπαιδευτικούς». Αν και έχουν γίνει διορισμοί ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών, σήμερα ένας ψυχολόγος και ένας κοινωνικός λειτουργός καλύπτουν περίπου πέντε σχολεία, κάτι που δεν είναι αρκετό για την αντιμετώπιση των αυξημένων αναγκών.
Ο Κορδής επισημαίνει ότι το γραφειοκρατικό φορτίο που επωμίζονται οι εκπαιδευτικοί δυσκολεύει περαιτέρω την καθημερινότητά τους, καθώς οι απαιτήσεις αυξάνονται, ενώ οι διαθέσιμοι πόροι για την υποστήριξή τους παραμένουν ανεπαρκείς.